Nükleik Asitler:
DNA (Deoksiribonükleik Asit) Yönetici moleküldür. Çift zincirlidir. Prokaryotlarda halkasal, ökaryotlarda sarmaldir. Ökaryotlarda çekirdeğin içinde mitokondri ve kloroplast da var. Prokaryotlarda sitoplazmada dağınık bulunur. Deoksirboz şekeri bulunur. Azotlu organik baz bulunur. "Adenin, Timin, Sitozin ve Guanin". Guanin: Adenin ve guanindir. Çift halkalıdır. Pirimidinler: Timin ve sitozindir. Tek halkalıdır. DNA'nın karakteristik bazı timindir. Nükleotitler alt alta fosfodiester bağı ile bağlanarak tek zincir oluşturur. n – 2 = fosfodiester bağ sayısını verir. n = toplam nükleotit sayısı.Adenin ve timin arasında 2'li hidrojen bağı vardır.Guanin ve sitozin arasında 3'lü hidrojen bağı vardır. Toplam nükleotit sayısı = Fosfat sayısı = Glikozit bağ sayısı = Ester bağı = Pürinler x 2 = Pirimidinler x 2 = Fosfodiester bağ sayısı = +2. Kalıtsal bilgileri taşır. Üç nükleotitlerin birleşmesi sonucu kodu oluşturur. Kodların birleşmesiyle gen meydana gelebilir.
RNA
Tek zincirlidir. Yapısında pürin ve pirimidin bağı bulunur. Adenin, guanin, sitozin ve urasildir. Karakteristik bağı urasildir. Riboz şekeri bulunur. Kendini eşleyemez. DNA'nın anlamlı zincirinden oluşur. "Transkripsiyon" mRNA, tRNA ve rRNA olmak üzere üçe ayrılır. Üç RNA çeşidi de protein sentezinde görev yapar.
mRNA. DNA'daki bilgiyi alarak ribozoma taşır. Yapısında H bağı bulunmaz. Hücrede %5 oranında bulunur. Tekrar tekrar kullanılır. Bir protein için bir mRNA yeterlidir.
rRNA. Ribozom yapısına katılır. En fazla hücrede bulunan RNA çeşididir. Yapısında zayıf H bağı bulunur. Hücre %80 oranında bulunur.
tRNA. Protein sentezinde sitoplazmadan ribozoma aminoasit taşır. Yapısında zayıf H bağı bulunur. Tekrar tekrar kullanılabilir. %15 oranında bulunur.
DNA'nın Keşfi
1869 yılında Friedrich Miescher balıkların üreme hücrelerinin çekirdeklerinde asit özelliği gösteren bazı maddeler fark etmiştir. DNA'nın hücredeki kalıtsal madde olduğu ve genetik bilgiyi aktardığı ilk kez Oswald T. Avery ve arkadaşları tarafından yapılmıştır. Sonra Avery ve arkadaşlarının yaptığı deneyde DNA'nın hücre yaşamında kalıtsal bilgi taşıdığını yönetici özelliği olduğu ortaya koymuştur.
DNA'nın Replikasyonu:
Kod; DNA'nın üzerinde bulunan üçlü nükleotitlerin birleşmesi sonucu oluşur. Kodon: mRNA üzerindeki üçlü nükleotitlerin birleşmesine denir. Antikodon: tRNA üzerindeki üçlü şifreye denir.
Protein Sentezi 1.Sentezlenecek proteinin şifresini taşıyan DNA'nın anlamlı zincirinden mRNA sentezlenir. 2. Sentezlenen mRNA ribozomun küçük alt birimine bağlanır. 3. Büyük alt birimle küçük alt birim küçük birimle birleşir ve ribozom aktifleşir. 4. tRNA'lar antikodonlarına uygun aminoasitleri ribozom taşır. mRNA ile geçici H bağıyla bağlanır. 5. Taşınan aminoasitler arasında peptit bağı kurularak polipeptit zinciri oluşur. Her bir peptit bağından 1 molekül su açığa çıkar. 6. mRNA'daki durdurma kodonlarından "UAA, UGA, UAG" her birine geldiğinde protein sentezi sona erer.
Polizom; 1 mRNA'ya birden fazla ribozom bağlanmasına denir. Temel amaç kısa zamanda çok sayıda protein sentezlemektedir. Bir gen bir enzim hipotezi enzimler protein yapılıdır. Herhangi bir proteinin sentezinden sorumlu DNA parçasına da gen denir. Bu şekilde her genin bir enzimin sentezinden sonra olduğu duruma bir gen bir enzim hipotezi denir. Eğer bir gen mutasyona uğrarsa ilgili enzim sentezlenmez.
? ÖRNEK SORU 1.Bir insanın sinir hücresinin çekirdeğinde,
I. DNA eşlenmesi;
II. Protein sentezi;
III. RNA sentezi
Olaylarından hangileri gerçekleşir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Sinir hücresinin çekirdeğinde DNA eşlenmesi gerçekleşmez. CVP A
? ÖRNEK SORU 2. Aşağıdaki kodonların hangisinin tRNA'da karşılığı yoktur?
A) AUG B) GGG C) AAU D) UAG E) CCG
tRNA da stop kodonun(UAG) karşılığı yoktur. CVP D
