Batı Siyaseti. Belgrat'ın Fethi 1521'de fethedilerek Orta Avrupa kapıları Türklere açıldı. Mohaç Meydan Muharebesi ile Macar ordusu 2 saat içinde yok edilerek Macaristan Osmanlı toprağı yapıldı ve Avrupa'nın en güçlü devletlerinden Avusturya ile komşu olundu (1526). Ferdinand'ın Macaristan işlerine karışması üzerine Kanuni yeni bir sefere çıktı ve1529'da I. Viyana Kuşatması yapıldı. Fakat ordunun hazırlıksız olması ve kış mevsimin yaklaşması gibi nedenlerden dolayı başarılı olunamadı. Almanya Seferi'ne 1532'de çıkıldı. Ferdinand barış isteyince 1533 İstanbul Antlaşması yapıldı. Buna göre; Ferdinand, Yanoş'un Macar krallığını kabul edecek, Avusturya kralı protokolde Osmanlı sadrazamına eşit sayılacak, Barış süresi Avusturya'ya bırakılacak, Avusturya yıllık 30. 000 altın vergi ve tazminat ödeyecekti.
ÖNEMLİ HATIRLATMA: Avusturya ile yapılan ilk antlaşmadır. Osmanlılar Avusturya'ya üstünlüğünü kabul ettirmiş, başta Avrupa olmak üzere bir dünya lideri olmuştur. 1541'de Osmanlı Macaristan'ı 3 parçaya böldü. Asıl Macaristan Budin eyaleti olarak Osmanlı'ya katıldı, Erdel, Sigismund'a, Macaristan'ın küçük bir bölümü de vergi karşılığında Avusturya'ya bırakıldı. 1566'da Kanuni Batı üzerine 13. ve son seferine çıktı fakat kale fethedilmeden bir gün önce öldü.
Kapitülasyonlar. Kanuni, Şarlken'in planlarına karşı bir taraftan Reform hareketlerini desteklerken diğer yandan da yaptığı seferle Fransa Kralı Fransuva'yı kurtarmış, Şarlken'in gücünü kırmak için bu ülkeye ekonomik ayrıcalıklar verilmiştir. 1535 Kapitülasyon Antlaşması'na göre; Fransızlar Osmanlı sularında serbestçe ticaret yapabilecekler. Fransız tüccarlardan düşük gümrük vergisi (%4) alınacak. Osmanlı ülkesinde yaşayan Fransızların kendi aralarındaki davalara Fransız yargıçlar bakacak. Osmanlı ile olan sorunlarda ise davalara Osmanlı mahkemeleri bakacak, fakat Fransızlar tercüman bulundurabilecekler. Bu antlaşma iki hükümdar hayatta kaldığı sürece devam edecekti.
ÖNEMLİ HATIRLATMA: Kapitülasyonlar 1740 yılında I. Mahmut zamanında sürekli hale getirilmiştir.
Doğu Siyaseti. İran üzerine 3 sefer düzenlendi. 1555'te İran ile ilk resmi antlaşma Amasya yapıldı. Hint Deniz Seferleri (1538 – 1553) Hint Müslümanlarının yardım isteği, bölgedeki Portekiz üstünlüğüne son vermek, Kızıldeniz'de yeniden üstün konuma gelebilmek için, bölgeye 4 sefer düzenlendi. Seferlerin amacına ulaşamama sebepleri ise; a. Sefere gereken önemin verilmemesi, b. Osmanlı kaptanların tecrübesizliği, donanmanın okyanuslara dayanıklı olmaması, c. Hint Müslümanlarından gerekli desteğin alınamaması, d. Portekiz donanmasının daha güçlü olmasıdır.
ÖNEMLİ HATIRLATMA: Bu seferler sonunda Yemen, Aden, Arap Yarımadası, Maskat çevresi hâkimiyet altına alınmış, Portekiz ordusu Vadü's-Seyl Savaşı ile imha edilmiştir. Ayrıca Kızıldeniz'de Portekiz üstünlüğüne son verilmiş, Kızıldeniz, Basra Körfezi Osmanlı denetimine girmiştir.
Denizlerdeki Gelişmeler. Rodos 1522'de fethedilerek Ege Denizi'nin güvenliği büyük ölçüde sağlandı.1533'te Cezayir Osmanlı topraklarına katıldı. 1538 Preveze Deniz Zaferi ile Akdeniz bir Türk gölü oldu. Turgut Reis 1551'de Trablusgarp'ı fethetti. 1559'da İspanyollar Cerbe Savaşı ile mağlup edildi. 1565'te Malta kuşatması Turgut Reis'in şehadeti üzerine amacına ulaşamadı. ?
? ÖRNEK SORU. Kanuni Sultan Süleyman Döneminde çıkan Canberdi Gazâli ve Ahmet Paşa ayaklanmalarının ortak amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mısır'a egemen olmak
B) Toprak düzenini değiştirmek
C) Devlet rejimini değiştirmek
D) Hanedan değişikliği yapmak
E) Islahat hareketlerine karşı çıkmak (2010-LYS)
ÇÖZÜM: Canberdi Gazali Mısır yerlilerinden, Ahmet Paşa da Mısır'a Osmanlının gönderdiği beylerbeyindendir. İkisinin de ortak amacı Osmanlı Devletinin Mısır'daki varlığına son vermektir. YANIT A
Sokullu Dönemi 1568'de Sakız fethedildi. Cenevizlilerden Kaptan-ı Derya Piyale Paşa tarafından alınmıştır. Bu adanın fethiyle Ege'deki Türk hâkimiyeti pekişti. 1570'te Yemen, 1571'de Kıbrıs fethedildi. Kıbrıs'ın fethiyle Doğu Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliğine girdi, ayrıca Osmanlı donanmasının yakılmasıyla sonuçlanan İnebahtı Savaşı'na sebep oldu. 1574'te Tunus fethedilirken, 1 yıl sonra Lehistan (Polonya) Osmanlı himayesine girdi. Rusların Karadeniz'e inmelerini, Kırım'a saldırmalarını önleme, Kafkas hanlıklarına ulaşma, İpek Yolu'nu canlandırma, İran'ı kontrol altında tutma amacıyla gerçekleştirilme ve Orta Asya Türkleriyle doğrudan irtibata geçme amaçları doğrultusunda Don – Volga Kanalı'nı açma projesi hayata geçirilmek istense de başarılı olunamadı. Bu dönemdeki diğer bir proje de Akdeniz ticaretini tekrar canlandırma amaçlı Süveyş Kanalı projesidir. Bunda da başarılı olunamamıştır.
