KİMYA NEDİR?

SİMYACI

• Değersiz madenleri altına çevirmek
• Ölümsüzlük iksirini bulmak
• Hastalıkları iyileştirmek

Amacıyla yapılan uğraşılara SİMYA(ALŞİMİ), bu uğraşı veren kimselere SİMYACI denir. Simyacılar için kahin, filozof, hatta büyücü olarak kabul etmişlerdir.
Simyacıların en büyük iki amacı ;

• Felsefe taşını yapmak

Felsefe taşı hem metalleri altına çevirebilecek,
hem de ölümsüzlük iksirinin bulunmasını kolaylaştıracaktı.

• Ab-ı Hayat adını verdikleri bir suyun hayaline inanarak yeni maddeler bulma peşine düşmüşlerdir.

Simyanın Bilim Olmayışının Nedenleri

• Sınama- yanılmaya dayalı olması
• Teorik temellerinin olmayışı
• Sistematik bilgi birikiminin sağlanmaması

Simyadan Kimyaya Aktarılan Önemli Bulgular

• Madenlerin işlenmesi
• Barut
• Cam
• Mürekkep
• Sabun
• Seramik
• Kozmetik Ürünler
• Esans Üretimi(Damıtma yöntemi)
• Boyar maddeler
• Metallerin karıştırılması

Simyacıların Kullandığı Teknikler

• Kavurma
• Çözme
• Yakma
• Fırınlama
• Damıtma
• Süblimleştirme
• Süzme
• Mayalandırma

Simyacıların Kullandığı Maddeler

• Göztaşı (CuSO₄) : Bazı hastalıkların tedavisinde
• Kıbrıs Taşı (FeSO₄): Kıyafetleri boyama
• Malahit yeşil boyayı, kurşun(II) sülfür ile siyah boyayı bulmada
• Şap KAl(SO₄)₃ : Hastalık Tedavisinde
• Tuz : Besinlerin saklanmasında, Mumyaları su çekici olan tuzlarla sararak mumyaların uzun süre bozunmadan kalmasını sağlamışlardır.
• Kükürt Buhar : Kayısı gibi meyvelerin kurutulması ve ağartma işleminde kullanılmıştır.

SİMYA ÇAĞI

Cabir Bin İbni Hayyan

• Kimyanın babası
• İmbik keşfetti
• Deney metodunun kullanımının ilk öncüsü
• Nitrik asit gibi birçok asit ile sodyum karbonat ve potasyumu bulmuştur.
• Asetik asit elde etme yollarını ilk olarak ortaya koymuştur
• HNO3 ve HCl birleştirerek altın ve platini çözen KRAL SUYU keşfetmiştir.

Ebu Bekir El Razi

• Sülfürik asit, Formik Asit, kostik soda ve gliserini bulmuştur.
• Balon gibi cam malzemeler, fırın, spatula, çekiç, maşa, kum, su banyoları ile süzgeç kullandığı malzemelerdir.

İbni Sina

• Altın ya da gümüşün gerçekte elde edilemeyeceğini yalnız rengin değişmesiyle maddenin özünün değişmeyeceğini savunmuştur.

ANTİK DÖNEMDE ELEMENT KAVRAMLARI DÖRT ELEMENT KURAMI

EMPODEKLES

Dört öğe kuramını ilk ortaya atan düşünürdür.
Madde yapısını 4 element oluşturur.

• ATEŞ
• HAVA
• SU
• TOPRAK

ARİSTO

Dört özellik ile (Kuru-ıslak ; sıcak-soğuk; ) dört elementi birleştirmiştir.

• Sıcak – Islak = Hava
• Soğuk – Islak = Su
• Kuru – Soğuk = Toprak
• Kuru – Sıcak = Ateş

MODERN ZAMANLARDA KİMYA

18. Yüzyılda temel sorun yanma olayının açıklığa kavuşturulamaması olmuştur.

• Jochan Becher: Yanma olayında ortadan kaybolan nesneyi, dört öğe kuramında yer alan ateş elementi olarak tanımlamıştır.
• Yanma olayında yanan maddenin ağırlığının azalmasından yola çıkılarak filojiston kuramı ortaya konulmuştur.
• Metaller yandığı zaman filojiston(ateş ruhu, ateş maddesi) bir ruh gibi kendisinden ayrılıyor ve kül açığa çıkıyordu.

MODERN KİMYANIN ÖNCÜLERİ

Robert Boyle

Element tanımı ile modern kimyanın başlangıcı sayılır. Elementlerin daha basit maddelere parçalanmadığını öne sürmüştür.

Priestley ve Scheele

Yaptıkları deneysel çalışmalarda karbondioksit, oksijen, klor, metan ve hidrojen gazlarını keşfederek fillojiston kuramını yıkmışlardır.

Lavoisier

Teraziyi keşfetti

Priestley ve Scheele

Metal oksitlerinin daha önce Prisetley ve Scheele tarafından keşfedilmiş oksijen ile metallerin verdiği bileşikler olduğunu kanıtlamıştır.
Kapalı kaplarda yaptığı deneylerde kimyasal tepkimelerde kütlenin değişmediğini varsayarak KÜTLENİN KORUNUMU KANUNU ortaya koymuştur.

Berzelius

Elementleri ilk defa Latince isim olarak sembolize etmiştir.

MODERN KİMYANIN ÖNCÜLERİ

Maddenin yapısını, bileşimini ve özelliklerini, uğradıkları dönüşümleri, maddelerin diğer maddelerle ve enerji ile etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır.

KİMYA DİSİPLİNLERİ

KİMYA ALT BİLİM DALLARI

ORGANİK KİMYA: Karbon kimyası da denir. H, O, N, P, S elementlerinin karbonla yaptığı bileşikler denir.

İNORGANİK: Organik olmayan asit-baz -tuz bileşiklerini inceleyen bilim dalıdır.

BİYOKİMYA: Canlı organizmalarda bulunan kimyasal bileşenleri, reaksiyonları etkileşimleri inceleyen bilim dalıdır.

FİZİKOKİMYA: Kimyasal sistemleri fizik yasalarıyla inceleyen bilim dalıdır.

ANALİTİK KİMYA: Kimyasal maddeleri oluşturan bileşenleri NİTEL VE NİCEL olarak inceleyen bilim dalıdır.

ÇEVRE KİMYASI: Kimyasal maddelerin yol açtığı çevre kirliliğini ve bu kirliliğin önlenmesini konu alır.

POLİMER KİMYASI: PVC, PET, TEFLON Vb. Polimer maddeleri ve reaksiyonlarını inceleyen bilim dalıdır.

ELEKTROKİMYA: Elektroliz ve kaplamacılıkta elektrik enerjisini kullanarak gerçekleşen reaksiyonları inceler.

GIDA KİMYASI: Besin maddelerinin kimyasal yapılarını ve organizmadaki işlevini inceler.

TIBBİ KİMYA: Hastalıkların tedavisinde kullanılan kimyasal maddeleri yöntem ve teknikleri inceler.

FARMASÖTİK KİMYA: Kimya ile eczacılığın kesiştiği noktadaki etken madde sentezi, ilaç geliştirmekle ilgili alt bilim dalıdır.

NÜKLEER KİMYA: Atom altı tanecikleri, radyoaktifliği inceleyen bilim dalıdır.

AGROKİMYA: Tarım bilimlerindeki kimyasal uygulamaları inceler.

JEOKİMYA: Yerküredeki doğal kimyasal olayları inceleyen bilim dalıdır.

TEKSTİL KİMYASI: Boya ve tekstil sanayisinde kullanılan kimyasal maddelerin tekstil üzerindeki etkilerini inceler.

ENDÜSTRİYEL KİMYA: Sanayide kullanılan kimyasal maddelerin üretim süreçlerini inceler.

SUPRAMOLEKÜLER KİMYA: Moleküller arasındaki ve molekül içindeki etkileşimleri inceleyen bilim dalıdır.

FOTOKİMYA: Işık etkisiyle oluşan kimyasal tepkimeleri inceleyen bilim dalıdır.

TERMOKİMYA: Kimyasal tepkimelerin ısı olan ilişkisini inceler.

KİMYA BAŞLICA UYGULAMA ALANLARI

İLAÇ

• Tıbbın gelişmediği dönemlerde insanlar bitkilerden ilaç elde etmişlerdir.
• İlaç canlı hücre üzerinde değişiklik meydana getiren kimyasal maddedir.
• Canlılarda hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesini sağlayan ilaçlar Famasötik kimyanın konusudur.

GÜBRE

• Bitkilerin beslenmesi için gereklidir.
• Bitkiler N, P, K, Ca, Mg, S...gibi elementlere ihtiyaç doğar.
• Gübre sanayisinde çalışan kimyacılar toprak ve bitki analizi yaparak toprağın yapısında eksik olan ve bitkinin ihtiyaç duyduğu mineralleri tespit ederek çiftçilere tavsiyede bulunurlar.
• Kimyacılar biyokimya, biyoloji, ziraaat gibi birçok alanda uzman kişilerle işbirliği içerisindedir.

PETROKİMYA

• Ham petrolün işlenmesi ile elde edilen kimyasal maddelerle ilgilenen endüstri koludur.
• Üretilen bu ürünler;
• sentetik elyaflar, temizlik malzemeleri, boyalar,ilaç,araba lastiği,plastik gibi ürünlerde hammadde olarak kullanılır.
• Kimyacılar petrokimya tesislerinde ve petrol ürünleri işleyen fabrikalarda petrol ürünlerinin elde edilmesi sürecinde rol alırlar.

ARITIM

• Bir ürünün saflığını bozan maddeleri ayırma işlemidir.
• Arıtım işlemleri başta su arıtımı olmak üzere petrol rafineri ve metalurji gibi birçok alanda yapılmaktadır.
• Arıtımda elektroliz, ayrımsal damıtma, kristallendirme, süzme, ters osmoz gibi çeşitli fiziksel ve kimyasal ve biyolojik yöntemler kullanılır.
• Kimyacılar arıtım yapılacak maddeleri analiz ederek uzaklaştırılması gereken kimyasal maddeleri tespit edip uygun arıtım yöntemleri önerirler. Hatta araştırmalar yaparak yeni kimyasal arıtım yöntemleri de geliştirirler.

AHŞAP İŞLEME

• Ahşap işleme, malzeme üzerine yapılan bir çizimin özel kesici aletlerle kesilmesi veya yontulması ile elde edilme sanatıdır.
• Ahşap malzeme doğal haldeyken, fiziksel, kimyasal, mekanik, biyolojik faktörlere karşı dayanıklı değildir.
• Boya ve vernik gibi kimyasal maddeler ahşap malzemeleri korumaktadır.
• Ahşap malzemenin korunması, dayanıklılığının artırılmasına yönelik çalışmalar kimyacıların çalışma alanına girmektedir.

İŞLEME

• Eski çağlarda kullanılan bitkisel ve hayvansal doğal boyaların yerini yapay boyalar almış ve boya sanayisinde hızlı gelişmeler olmuştur.
• Herhangi bir cisme renk vermek için veya koruma amaçlı olarak uygulanan kaplamaya boya denir.
• Boyalar özelliklerine göre karıştırılan farklı kimyasallardan oluşur.
• Bu kimyasallar çözücüler, boyanın yüzeye tutunmasını sağlayan bağlayıcılar ve renk verici pigmentlerdir.
• Boya sektöründe görev alan kimyacılar sağlık açısından daha az zararlı kimyasallar kullanarak dayanıklı boya üretimi için çalışmalar yapmaktadır.

TEKSTİL

• Tekstil kimyası kimyanın özelleşmiş bir uygulama alanıdır.
• İplik hazırlanmasından konfeksiyona kadar yapılan işlemleri kolaylaştırmak ve daha kaliteli ürün elde etmek için kimyasal maddeler kullanılmaktadır.
• Tekstil malzemeleri kıyafetlerde, halılarda, dikiş ipliklerinde döşemecilik gibi birçok ürün yapımında kullanılmaktadır.
• Bu malzemeler üretimi ve sentezlenmesinde organik kimyadan faydalanılmaktadır.

KİMYANIN SEMBOLİK DİLİ

ELEMENT

• Günümüzde bilinen 118 element vardır.
• 90 kadarı doğal kaynaklardan elde edilebilirken geri kalanları sadece Laboratuvar koşullarında oluşturulmuştur.
• Her elementin bir ismi ve sembolü vardır.
• Elementler genellikle bir veya iki harften oluşan bir kimyasal sembol ile gösterilir ve bu sembolün ilk harfi her zaman büyük yazılır.

GÜNDELİK HAYATTA KULLANILAN ELEMENT VE SEMBOLLERİ

SORU: Simya ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?   A.Sistematik bilgi birikimi yoktur.
  B.Teorik bir temele oluşturulmuştur.
  C.Çalışmalar, sınama- yanılma ile yapılır.
  D.Bilim olarak kabul edilemez.
  E.Birçok alanda kimyaya önemli bulgular aktarılmıştır.

Çözüm: Simya teorik bir temele dayalı değildir.

SORU:

I. Lavoisier
II. Demokrites
III. Lokman Hekim

Yukarıdaki insanlardan hangileri simyacıdır?

  A.Yalnız I
  B.I ve II
  C.I ve III
  D.II ve III
  E.I , II ve III

Çözüm: Lavoisier kütlenin korunumunu bulan bilim adamıdır.

SORU:

I. En küçük yapı taşları moleküllerdir.
II. Atomları arasında kimyasal bağlar vardır.
III. Kovalent bileşikler ametaller arasında e- alışverişi ile oluşur.

Yargılardan hangileri doğrudur?

  A.Yalnız I
  B.Yalnız II
  C.Yalnız III
  D.I ve II
  E.II ve III

Çözüm: Kovalent bileşikler ametaller arasında elektron ortak kullanımı olur.