POLİMERLER, KOZMETİKLER, İLAÇLAR, KIRTASİYE MALZEMELERİ

    Çok sayıda küçük moleküllerin uzun bir zincir şeklinde birleşmesiyle büyük moleküller oluşturması olayına polimerleşme, oluşan büyük moleküllere de polimer, bu tepkimeye de polimerleşme tepkimesi denir.

Monomer + monomer= dimer 

Monomer + monomer + monomer = trimer 

Monomer + monomer + monomer + monomer= tetramer n[monomer]= polimer (n > 1000)

     Polimerler doğal ve yapay olabilirler. Doğal polimerlere, karbonhidratlar, ipek, enzimler; yapay (sentetik) polimerlere, naylon, kauçuk, teflon, PVC, polietilen örnek olarak verilebilir.

Doğal ve Yapay Kauçuk:

İzopren molekülünün polimerleşmesi ile oluşur. Doğal kauçuk fazla esnek olmayan, sıcakta yapışkan, soğukta ise kırılgan yapıya sahiptir. Bu nedenle kullanım alanı sınırlıdır.

Sentetik kauçuk, petrolden elde edilen bütadienin polimerleştirilmesinden elde edilir. Sentetik kauçuk otomobil lastikleri, su ve yağ hortumları, ses yalıtımları, balonlar, araç tamponları, ameliyat ve temizlik eldivenlerinde kullanılır.

Polietilen teraftalat (PET) meşrubat, yiyecek ve içecek kapları, sentetik fiber gibi kullanım alanlarına sahiptir.

Kevlar, zırh, sağlam halat yapımı ve yanmayan koruyucu giysi yapımında kullanılmaktadır.

Polietilen Teraftalat (PET) etilen glikol ve teraftalik asidin polimerleşmesi sonucu oluşur. Polietilen teraftalat; içecek şişesi kavanoz, film, ambalaj yapımında kullanılır. Pet şişe ismi bu malzemenin kısaltmasından gelmektedir.

Politetraflor Eten (Teflon) Politetraflor eten, tetraflor eten monomerinin polimerleşmesi sonucu elde edilir. Politetraflor eten yapışmaz tava ve tencere yapımında, uçak ve otomobil endüstrisinde, araçlarda bilye yataklarının (rulman) iç yüzeylerinde kullanılır.

Polistiren (PS) Polistiren, fenil eten (stiren) monomerinin polimerleşme tepkimesi sonucunda oluşur. Polistiren; tek kullanımlık tabak, çatal, kaşık, bıçak gibi araç gereçlerin yapımında kullanılır. Ayrıca yumurta ve meyve ambalajları, plastik köpükler, bitki saksıları, çatı kaplama malzemeleri de polistirenden üretilir.

Polivinil Klorür (PVC) Polivinil klorür, vinil klorür monomerinin polimerleşmesi sonucu elde edilir. Polivinil klorür elektrik kablolarının yalıtımında, kapı, pencere, çatı ve yer kaplaması, su borusu ve tıbbi malzemelerin yapımında yaygın olarak kullanılır.

Polimelerin Olumlu Özellikleri 

• Genellikle esnek, hafif ve dayanıklıdır. 

• Kolay şekillendirilebilir. 

• Çoğu polimer ısı ve elektriği iletmez. 

• Yoğunlukları küçük olduğu için taşınma ve depolanmaları kolaydır. 

• Kimyasallara karşı dirençlidir. 

• Motorlu araçların kaporta ve iç aksamında kullanılan polimerler hafiflikleri sayesinde araç larda yakıt tasarrufu sağlar. 

• Çeşitli şekillerde işlenebilir. 

• Üretim maliyetleri düşük ve üretimleri kolaydır. 

• Farklı iş kollarının doğmasını sağlamıştır. 

• Tıpta ve dişçilikte kullanılan polimerler teşhis ve tedavide kolaylık sağlar 

• Ahşap yerine polimerlerin kullanılması ormanların korunmasını sağlar. 

• Bazı polimerlerin geri dönüşümü mümkündür.

Polimerlerin Olumsuz Özellikleri

• Her polimer güneş ışığı ve ısı etkisiyle zamanla bozunur. Kendini oluşturan monomere veya başka ürüne dönüşür. Bu nedenle gıdaların saklanmasında polimer kullanımı uygun değildir.

 • Polimer üretiminde kullanılan petrol ve fosil yakıtlar yenilenemez kaynaklardır. 

• Depolama alanları çirkin görüntülere neden olur. 

• Tek kullanımlık ve ucuz polimerlerin çevreye atılması ciddi bir kirlilik sebebidir. 

• Çoğu polimer doğada biyolojik olarak parçalanmaz. Bu nedenle çevre kirliliğine neden olurlar. 

• Monomerlere veya başka kimyasallara dönüşmesi su ve toprakta toksik etki yaratabilir. 

• İmha edilmek için yakıldıklarında toksik dumanlar oluşturur. 

• Geri dönüşümleri için polimerleri sınıflandırmak ek maliyet gerektirir. 

• Geri dönüşümleri sırasında ilk kullanımından kalan kirlilikler yeni malzemeye aktarılır.

Geri Dönüşümün Önemi

   Ülkemizde bir yılda polimer, kâğıt, cam ve metallerin yaklaşık bir milyon tonu geri dönüştürülmektedir. Geri dönüşüm yapılarak ülke ekonomisine katkı sağlanabileceği gibi doğal kaynakların verimli kullanılması ve enerji tasarrufu sağlanır.

Metal 

Metallerin geri dönüşümü yapılarak yeryüzü kaynakları verimli kullanılmış, doğa zarar görmemiş ve üretim için gereksiz para ve enerji harcanmamış olur. Örneğin demir ve çelik tekrar tekrar kullanılabilen metallerdir. Bunların geri dönüşümlü olarak kullanılması daha az üretim gerektiririr. Yeni üretimin azaltılması nedeniyle CO2 emisyonu yaklaşık %58 oranında azaltılır. Böylece iklim değişiklikleri önlenmiş olur. 

Cam 

Camın ham maddesi kumdur. Camı elde etmek için kum yüksek sıcaklıklarda eritilir. Bunun için de çok fazla enerji harcanır. Oysa tek bir cam şişeyi geri dönüştürmek, 100 watt’lık bir ampülü 4 saat yakmak ve bir televizyonu 20 dakika çalıştırmak için gereken enerjiyi tasarruf etmek demektir. Polimer Polimerlerin büyük bir kısmının ham maddesi petrol türevidir ve petrol yenilenebilir enerji kaynağı değildir. Bu nedenle polimer malzemelerin geri dönüştürülmesi ham madde sıkıntısını ortadan kaldırarak ülke ekonomisine katkı sağlar. Ayrıca polimerlerin çoğu doğada bozunmadığı için çevre kirliliği de önlenmiş olur.

 Kâğıt 

Kâğıt selülozdan, dolayısıyla ağaçlardan elde edilir. Ağaçlar ormanları oluşturur ve ormanlar dünyanın akciğerleridir. Ormanların oluşumu da yıllar gerektirir. Ormanların korunması sera gazlarının salınımını azaltır. İklim değişiklikleri önlenebilir. Kâğıt kolay dönüştürülebilen bir malzemedir. Kâğıdın dönüştürülmesi su ve enerji tasarrufu sağlar.

Unutulmamalıdır ki dünyadaki kaynaklar sınırsız değildir.

Kozmetik Malzemeler

     Sabunlar, pudralar, şampuanlar, makyaj malzemeleri, parfüm ve deodorantlar sıkça kullanılan kozmetiklerdir. Saça renk vermek için kullanılan boyalar ve şekillendirmede kullanılan jöleler de yaygın kozmetiklerdendir.

 Kozmetik Malzemelerin Başlıca Bileşenleri ile İşlevleri Boyalar: Organik, anorganik ve sentetik türleri vardır. Alüminyum oksit, baryum sülfat, karmen, antikinon, ksanten, klorofil bakır kompleksi vb.

Nemlendiriciler: Havadaki nemi tutarak derinin nemini korumak için kullanılırlar. Aynı zamanda deriden su kaybı hızını da kontrol ederler. Kalsiyum klorür, gliserol, sorbitol, propilen glikol, heksilen vb.

Parfüm Bileşenleri: Güzel, hoş bir koku elde etmek için bir çok maddenin karıştırılmasıyla hazırlanan maddelerdir. Genellikle alkol esaslı koku bileşenleri kullanılır.

Çözücüler: Organik, anorganik ve sentetik türleri vardır. Alkol, aseton, lesitin vb.

Anti-mikrobiyal Maddeler: Kozmetik ürünlerde mikroorganizmaların üremesini engelleyen maddelerdir. Alkoller (Lauril alkol, stearil alkol gibi), bitki yağları (hindistan cevizi yağı, zeytinyağı gibi), yağ asitleri (palmitik asit, laurik asit gibi) vb.

  Kozmetiklerdeki Zararlı Maddeler :

Koruyucular

 Kozmetiklere katılan kimyasalların birçoğu ürünün raf ömrünü uzatmak ve mikroorganizmaların çoğalmasını önlemek için kullanılan kimyasallardır. Bu amaçla en çok paraben ve formaldehit kullanılmaktadır. Paraben toksik etkiye sahiptir. Quaternium-15 gibi formaldehit açığa çıkaran kimyasallar tırnak ürünleri, saç boyası, şampuanlar, maskara ve farlarda kullanılır. Formaldehit kanserojen ve tahriş edici özellikte bir madde olduğundan pek çok ülkede kullanımı yasaklanmıştır. 

Ağır metal 

Kozmetik ve kişisel bakım ürünlerine boyar maddelerden ağır metaller geçebilir. Kozmetik ürünlerinde tespit edilen en yaygın ağır metaller kurşun (Pb), kadmiyum (Cd), civa (Hg), krom (Cr), nikel (Ni) ve bakırdır (Cu). Ürünlerin kalıcılığını ve parlaklığını artırmak için de bakır, kadmiyum, arsenik , kurşun, antimon gibi ağır metaller kullanılır. Vücuda alınan ağır metaller zamanla organlarda birikerek biyolojik sisteme zarar verir. Ayrıca kansere neden olabileceği de unutulmamalıdır.

 Koku Maddeleri 

Kozmetik ürünlerinde koku vericiler en yaygın kullanılan kimyasallardır. Koku vericiler ham maddelerdeki hoş olmayan kokuları maskelemek için kullanılır.Kozmetiklerde kullanılan koku vericiler alerjik reaksiyonların %30-45'ini oluşturur. Alerjik reaksiyonlar cilt hassasiyeti, astım atakları ve migren gibi yan etkilere neden olabilir. 

Ftalatlar 

Deodorant, tırnak cilası, kokulu dudak parlatıcısı gibi kozmetik ürünlerinde renkleri ve kokuları daha iyi tutabilmek için ftalatlar kullanılır. Ftalatlar hormon üretiminden sorumlu olan endokrin sisteme zararlı olabilecek kimyasallardır. Ayrıca gelişim bozukluklarına, üreme sisteminde ve nöronlarda hasarlara neden olabilir.