F. CUMHURİYET DÖNEMİ DEVLET TEŞKİLATI. Mustafa Kemal Paşa Milli Mücadele'nin ardından ulus devlet modelli yeni bir rejim inşa edecektir. Temeli demokrasi olan bu devletin ilk çekirdeği 23 Nisan 1920'de açılan TBMM'dir. Ardından saltanatı kaldıran genç Türk devleti yepyeni modeller ve kurumlar ile Türkiye'yi kalkındırıp çağdaş uygarlıklar seviyesinin üstüne çıkarma ülküsü doğrultusunda devlet teşkilatına da büyük önem vermiştir. Bu doğrultuda yapılan başlıca inkılap ve yeniliklere gelirsek, 20 Ocak 1921' de Yeni Türk Devleti'nin ilk anayasası olan Teşkilâtı Esasiye ilan edildi.
ÖNEMLİ HATIRLATMA: "1921 Anayasası'na göre egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir." ilkesi benimsenmiştir. 1921 Anayasası savaş dönemi şartları içinde hazırlandığından yeterli bir anayasa değildi. Bu eksikliği gören TBMM, 1924 Anayasası'nı hazırlamıştır.
? ÖRNEK SORU. 1923 yılında Seçim Kanunu'nda yapılan değişiklikle yirmi beş yaş yerine on sekiz yaşını tamamlayan her erkek vatandaş milletvekili seçme hakkını kazanmıştır. Aşağıdakilerden hangisinin, Seçim Kanunu'nda yapılan bu değişikliğin sonuçlarından biri olduğu savunulabilir?
A)Seçilen milletvekillerinin aynı siyasi görüşte olması
B)Kadın-erkek eşitliğinin sağlanmasına önem verilmesi
C)Milletvekili sayısının artırılması için yeni seçim yöntemlerinin denenmesi
D)Milletvekili seçiminde seçmen sayısının artırılması
E)Seçmende okur-yazar olma özelliğinin aranması (2008-ÖSS Sos-1)
ÇÖZÜM: Yirmi beş yaş yerine on sekiz yaşını tamamlayan her erkek vatandaş milletvekili seçme hakkını kazanması seçmen sayısını arttırmaya yönelik demokratik bir hamledir. YANIT D
Yeni Türk Devleti, 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'i ilan ederek yönetim şeklini belirledi. Yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu 1924 Anayasası'na eklendi. 1928' de devletin dini İslâm'dır maddesi anayasadan çıkarılarak laiklik ilkesi benimsendi. 1937' de Atatürk İlkeleri 1924 Anayasası'na eklendi. 1924' te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, 1930' da ise Serbest Cumhuriyet Fırkası kurularak çok partili hayata geçilmek istendi. Fakat 1946 yılına kadar bu teşebbüs gerçekleşmedi.
ÖNEMLİ HATIRLATMA: Ülkemizde çok partili hayata Demokrat Parti'nin kuruluşu ile çok partili hayata geçildi
Türk kadını;1930'da belediye seçimlerine 1933'te muhtarlık seçimlerine, 1934'te ise milletvekili seçimlerine katılma hakkını elde etti.
