NOKTALAMA İŞARETLERİ
Noktalama işaretleri duygu ve düşünceleri daha açık ifade etmek, cümlenin yapısını ve
duraklama noktalarını belirlemek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak, sözün vurgu ve ton gibi
özelliklerini belirtmek üzere gibi amaçlarla kullanılır.
1)Nokta (.)
1. Tamamlanmış (yüklemi olan) cümlenin sonuna konur.
Örnek: Kuru Kadı okurken önündeki mezarın bir yeşil nurla tutuştuğunu gördü.
Örnek: Her şey, esvap ve eşya Bursa'da dokunan ipek kumaşlardan yapılmıştır.
Örnek: Denizciler, koro hâlinde iyi dileklerini tekrarladılar.
2. Bazı kısaltmaların sonuna konur.
Örnekler: Alb. (albay), Dr. (doktor), Cad. (cadde), Sok. (sokak), s. (sayfa)
3. Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.
Örnekler: 1. (birinci), 20. (yirminci); IV. Mehmet, XX. yüzyıl; 21. Cadde, 45. Sokak…
4. Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu
rakamdan sonra nokta konur.
Örnekler: 5, 6 ve 7. sorular; IX – XI. yüzyıllar arasında ...
5. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.
Örnekler: I. 1. A. a. , II. 2. B. b.
6. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Örnekler: 14.6.1943, 11.IX.2003 ...
ÖNEMLİ NOT: Tarihlerde ay adları yazıyla yazılırken ay adlarında önce ve sonra nokta
kullanılmaz.
Örnek: 14. Nisan. 2012 (Yanlış) 14 Nisan 2012 (Doğru)
7. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek: Toplantı 13.00’te başlayacakmış.
Örnek: 22.05’te büyük bir deprem nedeniyle irkilerek uyandım.
8. Kitap, dergi künyelerinin sonuna konur.
Örnek:Abasıyanık, Sait Faik, Son Kuşlar, YKY Yayınları, İstanbul, 2008.
Örnek: Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960.
9. Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve
araya nokta konur.
Örnekler: 3.999, 10.522, 566.217, 81.211.145 ...
10. Genel Ağ adreslerinde kullanılır.
Örnekler: http://tdk.org.tr, https://bjk.com.tr, https://www.turktelekom.com.tr
11. Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır.
Örnekler: 11.6=66, 25.9=225, 666.678=451548 …
Virgül ( , )
1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
Örnek: Anne sözcüğü çocuğu olan kadın, ana, valide anlamlarına gelir.
Örnek: Birdenbire kendinde müthiş bir sükûnet, tarifsiz bir rahatlık hissetti.
2. Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
Örnek: Hangi evden istedilerse gittim, dama çıktım, akan delik kiremidi buldum, yerine sağlam kiremit koydum.
3. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur.
Örnek: Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini
karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya
gelmişti.
4. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin
başına ve sonuna konur.
Örnek: Biz çıkarken arkamızdan,belki de bana öyle geldi,yılışık gülüşmeleri vardı.
Örnek: En yüksek fikir, bir cahil veya ahmağın elinde gülünç, tuhaf demek yanlış olmaz, bir hâle gelebilir.
5. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.
Örnek: Akşam, yine akşam, yine akşam,
Göllerde bu dem bir kamış olsam! (Ahmet Haşim)
6. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.
Örnek: Hasretimden deli olacak hâle geldim, dedi.
Örnek: Madenden bir kap içine bunları koyup kavuracağız, demiş.
7. Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin bitimine konur.
Örnek: –Aklınıza gelen her şeyi söylüyor musunuz, diye sordu.
8. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.
Örnek: Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e,
– Bu anahtar köşkü de açar, dedi. (Ömer Seyfettin)
9. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bil hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, baş üstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur.
Örnek:Tamam, başka işimiz kalmadı da şimdi onunla mı uğraşacağız!
Örnek: Evet, bu bahsin en canlı noktası buradadır.
10. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
Örnekler: Sayın Başkan, Sevgili Kardeşim, Değerli Arkadaşım,
11. Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır.
Örnek: 41,9 (kırk bir tam, onda dokuz)
12. Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur:
Örnek: Bu, benim hayal ettiğim bir yaşam değildi.
Örnek: O, benim zor uyandığımı bilmesine rağmen bana böyle davranıyor.
13. Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur:
Örnek: Abasıyanık, Sait Faik, Son Kuşlar, YKY Yayınları, İstanbul, 2008.
Örnek: Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960.
ÖNEMLİ NOT: Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz.
Örnek: Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli.
ÖNEMLİ NOT: Metin içinde -ınca / -ince anlamıyla zarf-fiil görevinde kullanılan mı / mi ekinden
sonra virgül konmaz.
Örnek: Uyuyamadım mı bütün gün barut fıçısı gibi olurum.
ÖNEMLİ NOT: Şart ekinden sonra virgül konmaz.
Örnek: Seksen bir yaşında da olsa çalışmak insanı zinde tutuyor.
Örnek: Piyes tutar da alkışlanırsa bir yazara yakışacak bir kıyafet giymeliydim.
Noktalı Virgül ( ; )
1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek: Türkiye, İngiltere, Azerbaycan; Ankara, Londra, Bakü.
2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayır için konur.
Örnek: At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
3. İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı virgül
konabilir.
Örnek: Yeni eğitim anlayışımız; akılcı, uygulamaya dönük, yapılandırmacı anlayışa uygundu.
İki Nokta (: )
1.Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
Örnek: En sevdiğim yazarları şöyle sıralayabilirim:
Mehmet Akif Ersoy, Orhan Veli Kanık, Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp.
2. Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur.
Örnek: Kendimi takdim edeyim:
Meclis kâtiplerindenim. (Falih Rıfkı Atay)
3. Ses bilgisinde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır.
Örnek: ka:nu:nî, ru:hum, ru:ha:nî, usu:lü…
4. Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur.
Örnek: Öğretmen: Ahmet, ne oldu oğlum koluna?
Metin: Dut toplarken düşünce kolum kırıldı.
5. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.
Örnek: – Ahmet, ne oldu oğlum koluna?
Metin cevap verir:
– Dut toplarken düşünce kolum kırıldı.
6. Genel Ağ adreslerinde kullanılır.
Örnekler: http://tdk.org.tr, https://bjk.com.tr, https://www.turktelekom.com.tr
7. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
Örnekler: 9016:161=56, 3948:658=6 …
