6. GARİP ŞİİRİ DIŞINDA YENİLİĞİ SÜRDÜREN ŞAİRLER (1940-1960)
è Garip akımı şairlerinin şiiri bayağılaştırdığını düşünen şairler, onlara benzemekten kaçınan ve kendine özgü şiir tarzı oluşturan şairlerdir. Şiirdeki lirizmi kaybetmeden yeniliği sürdürmüşlerdir.
è "Garip, İkinci Yeni" gibi topluluklara katılmamış; görüş ve ideolojilerini şiirlerine temel yapmamışlardır. "Saf (öz) şiir, halk şiiri, toplumcu gerçekçi şiir" geleneklerinden yararlanmakla birlikte bu geleneklerden herhangi birine bağlanmamışlardır.
èŞiirlerinde, yeni bir dil, üslup ve bakış açısı aramışlardır.
èToplumsal sorunlara yönelimin yanı sıra; değişik insanlık durumlarını konu alan, bireyci, içe dönük şiirlere de ağırlık vermişlerdir.
èFazıl Hüsnü Dağlarca, Behçet Necatigil, Asaf Halet Çelebi, Cahit Külebi, Erdem Bayazıt, Cahit Zarifoğlu, Hilmi Yavuz, Sabahattin Kudret Aksal, İlhan Berk, İlhan Geçer, Necati Cumalı, Salah Birsel gibi isimler ve Maviciler (Attila İlhan, Ahmet Oktay, Ferit Edgü) bu tarz şiirler yazanlar arasındadır.
? ÇIKMIŞ SORU Garip çizgisinde başladığı şiir serüvenine; halk edebiyatı, divan ve Batı şiirinin özelliklerini ekleyerek sürekli değişimi şiir için bir çıkış yolu olarak seçmiştir. Gurbet, hasret ve hikmet burçlarını keşfeden ve Evler isimli bir eseri de bulunan sanatçıya "evlerin öyküsünü yazan şair" de diyebiliriz. Ona göre ev, süreklilik arz eden kalıcı değerleri simgeler. Bile/Yazdı ve Eski Toprak kitaplarındaki şiirlerinde eskiyle yeni, biçimle izlek arasındaki uyum kendisini somut bir biçimde belli eder. Onun şiirlerinde kelimeyi aşan fakat şiir cümlesi içinde kalan kendine özgü alışılmamış bağdaştırmalar vardır. Şair, kendisine özgü bir çağrışım ağını oluşturacak özel bir dil kullanmakta ısrarcıdır. Bu parçada kendisinden söz edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A) Attila İlhan B) Behçet Necatigil C) Orhan Veli Kanık
D) Edip Cansever E) Melih Cevdet Anday (2015 LYS)
CEVAP B Parçada kendisinden söz edilen şair Behçet Necatigil'dir.
? ÇIKMIŞ SORU Hayat karşısında rindane bir duruşu olan şairin içe dönük kişiliği eserlerinin dünyasına da yansımıştır. Kapalı ve gizemli bir şiir diline sahiptir. Bu dil anlayışıyla dinî muhtevayı birleştirerek labirent izlekli şiirler yazar. Onun şiirleri ile birlikte çok yüzlü ve zengin bir dünyanın eşiğinden içeri gireriz. Şair, 1977 yılında yayımladığı Menziller kitabı ile İslami düşünceyi öncelemeye başlar. Korku ve Yakarış adlı son şiir kitabında Hristiyan varoluşçu düşünür Sören Kierkegaard'ın etkisini; yaşam, ölüm, tutsaklık, günah, kaygı ve rahmet kavramlarıyla yansıtan şair, şiirine lirik niteliğini kaybettirmeden evrensel nitelikli fikrî unsurları da ekler. Bu parçada kendisinden söz edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A) Cahit Zarifoğlu B) Sezai Karakoç C) Mehmet Çınarlı
D) Erdem Bayazıt E) İsmet Özel (2015 LYS)
CEVAP A Parçada kendisinden söz edilen ve Menziller adlı eserin sahibi Cahit Zarifoğlu'dur.
MAVİCİLER (MAVİ AKIMI- MAVİ HAREKETİ)
è1952 yılında yayımlanmaya başlayan "Mavi" isimli derginin etrafında toplanan sanatçıların oluşturduğu edebi topluluktur.
èGarip akımına karşı olmaları ve yenilikçi şiiri savunmaları nedeniyle "Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir" akımına dâhil edilirler.
èAttila İlhan'ın "Sosyal Realizmin Münasebetleri Yahut Başlangıç" adlı makalesiyle Garipçilere karşı çıkışlarını dile getirmişlerdir.
èMaviciler başlangıçta Anadolu'yu bütün yönleriyle edebiyata yansıtacakları iddiasıyla ortaya çıkmış; ulusal sanattan yana olmuş; halk şiirine yakın durmuşlardır. Attila İlhan'ın dergide yayımladığı bazı yazılardan sonra bu anlayıştan sapmışlardır.
èBu topluluğun hedefinde Garip Akımı ve Orhan Veli vardır. Özellikle şiirin açık olması gerektiği anlayışı Maviciler tarafından tamamen reddedilmiştir. Anlam kapalılığının şiiri düzyazıdan ayıran önemli bir faktör olduğu görüşündedirler.
èToplumcu gerçekçilerden farklı olarak bireyselliğin de şiire yansıtılması gerektiğini savunmuşlardır.
è Mavi Akımının Temsilcileri: Attila İlhan, Ferit Edgü, Orhan Duru, Özdemir Nutku, Yılmaz Gruda, Ahmet Oktay, Demirtaş Ceyhun, Demir Özlü ve Tahsin Yücel'dir.
? ÇIKMIŞ SORU Şiirini kendinden önceki şiir zincirine bir yeni halka olarak ekleyemeyen ozanın yaşayabileceğine hiç inanmadım. İlk kitabımdan bu yana, geçmiş Türk şiirinin rüzgârları, şiirlerimin arasında kendini hissettirdi. Duvar'da, Sisler Bulvarı'nda, Yağmur Kaçağı'nda daha çok Dadaloğlu, Köroğlu bir yandan; Gevherî, Dertli ve Zihnî de öte yandan olmak üzere bir halk şiiri, destan şiiri soluğu vardır. Sonra Divan şiirini hesaba katmamanın yanlış hatta sersemce bir iş olacağını düşündüm. Ben Sana Mecburum, Belâ Çiçeği bu düşüncemin denemelerini gün ışığına çıkarmıştır. Bu parçada kendisinden söz eden şair aşağıdakilerden hangisidir? (2016 LYS)
A) Attila İlhan B) Turgut Uyar C) İlhan Berk D) Edip Cansever E) Sezai Karakoç CEVAP A Ben Sana Mecburum, Belâ Çiçeği gibi eserler Attila İlhan'a aittir.
