Duraklama Nedenleri 1) İç Nedenler:1. Yönetimde bozulma; 2. Orduda bozulma; 3. Maliyede bozulma; 4. İlmiye sınıfında bozulma2) Dış Nedenler: 1. Doğal sınırlara ulaşılması; 2. Güçlü devletlerle komşu olunması; 3. Coğrafi keşifler ve kapitülasyonların etkisi; 4. Rönesans'tan sonra Avrupa'nın takip edilememesi? ÖRNEK SORU.Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Duraklama Dönemine girmesinin nedenlerinden biridir?A) Ülkede tek söz sahibinin padişah olmasıB) Tımar sisteminin bozulmasıC) İltizam sisteminin kaldırılmasıD) Divan üyelerinin sayısının artırılmasıE) Şehzadelerin taşrada görevlendirilmesi(1997-ÖYS)ÇÖZÜM: Tımar sisteminin bozulması, Devlet-i Aliye'nin bozulma sebeplerinin başında gelir. YANIT BSiyasi İlişkiler. İran ile Ferhat Paşa Antlaşması yapılarak doğuda en geniş sınırlara ulaşıldı Ayrıca Nasuh Paşa ve Ferhat Paşa antlaşmaları yapıldı. Kasr-ı Şirin Antlaşması ile de bugünkü Türkiye-İran sınırı belirlendi. Lehistan üzerine Hotin Seferi yapılarak Hotin Antlaşması imzalandı. Bucaş Antlaşması ile batıda en geniş sınırlara ulaşıldı. Venedik'ten Girit alındı. Böylece Ege ve Akdeniz hâkimiyeti güçlendi. Avusturya ile yapılan Haçova Meydan Savaşı kazanıldı. Zitvatorok (1606) Antlaşması ile Avusturya arşidükü Osmanlı padişahına denk sayılacak, Roma Sezar'ı unvanı kullanacaktı. Böylece 1533 İbrahim Paşa (İstanbul) Antlaşması ile elde edilen üstünlük sona erdi. Vasvar Antlaşması: Avusturya vergi verecek. Duraklamada kazanılan son toprakII. Viyana Kuşatması (1683): Osmanlının eski şaşaalı günlerine kavuşturulması amacı ile Viyana ikinci kez kuşatıldı, fakat sonuç alınamadığı gibi, Avusturya, Lehistan, Malta, Rusya ve Venedik'in oluşturduğu "Kutsal İttifak" karşısında ağır bir yenilgi alındı ve Karlofça Antlaşması yapıldı. (1699). Bu antlaşmaya göre: Banat yaylası hariç tüm Macaristan, Avusturya'ya verildi. Podolya ve Ukrayna Lehistan'a bırakıldı. Mora ve Dalmaçya kıyıları, Venediklilere bırakıldı.ÖNEMLİ HATIRLATMA: Karlofça ile ilk kez Osmanlı büyük toprak kaybetti. Antlaşmanın 25 yıl süreli ve Avusturya'nın garantörlüğünde olması ilk kez yaşandı. Bundan sonra artık Osmanlı Gerileme Dönemi'ne girecektir.Ayaklanmalara. Merkez (İstanbul) isyanları:1. Cülus bahşişlerinin geç ödenmesi ya da ödenmemesi2. Ulufenin verilmemesi ya da ayarı düşük akçe ile verilmesi.3. Usule aykırı asker alınması4. Saray entrikalarıÖNEMLİ HATIRLATMA:Bu isyanlar yönetimi değiştirme değil, yöneticiyi değiştirmeye yöneliktir. b. Celali (Anadolu) İsyanları1. Savaştan kaçan askerlerin Anadolu'da eşkıya olması2. Vergilerin artması 3. Savaşların uzaması4. Tımar sisteminin bozulması5. Üretimin azalması. ? ÖRNEK SORU. Aşağıdakilerden hangisi Celali isyanlarının nedenlerinden biri değildir?
A) İltizam sisteminin kaldırılması
B) Halkın ödeme gücünün azalması
C) Savaşların uzun sürmesi ve başarısız olması
D) Halkın devlete olan güven ve bağlılığının azalması
E) Yüksek oranda vergi ödemek zorunda kalan köylünün toprağını bırakmak zorunda kalması (2008-ÖSS Sos-2)ÇÖZÜM: İltizam sistemi Osmanlıda Duraklama sonrası kaldırılmıştır. Tam tersine, iltizam sistemindeki haksızlıklar Celali isyanlarının sebeplerindendir. YANIT AIslahatlar ve IslahatçılarI. Ahmet: Ekber ve Erşed sistemini getirdi. Buna göre hanedanın en yaşlı, akıllı ve olgun üyesi tahta geçecekti. Ayrıca kafes sistemi getirilerek şehzade sancaklara gönderilmeyip sarayda kafeste tutulmalarıyla tecrübesiz padişahlar tahta geçmeye başladı.II. (Genç) Osman: Saray dışı evlilik yaparak haremden evlenme geleneğini yıktı. Yeniçeri ocağını kaldırmak istedi ama öldürüldü.IV. Murat: Şiddet ve baskı yöntemiyle içkiyi, kahvehaneleri ve tütünü yasakladı. Devlet adamlarından rapor istedi. (Koçi Bey ve Kâtip Çelebi)Tarhuncu Ahmet Paşa: Saray masraflarını kıstı. İlk kez denk bütçeyi hazırladı.Köprülü Mehmet Paşa: Şartlar öne sürerek sadrazamlığa gelen ilk devlet adamıdır. Amacı ıslahatlara uygun ortam hazırlamak ve rahat çalışabilmektir. Oğlu Fazıl Ahmet Paşa da yeni fetihlere imza attı. 17.Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri. Şiddet ve baskı yöntemi izlendi. Islahatlar genelde askeri ve mali alanda yapıldı, ayrıca kişilere bağlı kaldı süreklilik arz etmedi. Halka inilemedi. ? ÖRNEK SORU. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti, iltizam usulünde yaptığı değişiklikle yüklü bir peşin ödemeyi de öngören malikâne usulünü getirmiştir. Buna göre mukataalar mültezimlere daha önceki gibi üç yıllık sürelerle değil, sürekli olarak ihale edilmeye başlanmıştır. Yapılan bu değişiklikle güdülen amaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Ayanların reaya temsilcisi olmasını önlemek B) Büyük toprak sahiplerinin ortaya çıkmasını engellemek C) Hazineye daha fazla gelir sağlamak D) Tek hazine sisteminden çoklu hazine sistemine geçmek E) Yeniçeri Ocağının kaldırılmasına ortam hazırlamak (2011-YGS)ÇÖZÜM: Duraklama Dönemi ile birlikte iç ve dış nedenlerden dolayı maddi kayba uğrayan devlet, sıcak para bulmak için iltizam sistemine yönelmiştir. YANIT C
