Hücreyle ilgili bilimsel bilgilere katkı sağlayan bilim insanları ve buluşları:
Robert Hooke; 1665’te, ölü mantar dokusunda içi boş odacıklar gördü. Bu boş odacıklara hücre adını vererek hücre kavramını ilk kez kullanan bilim insanı oldu.
Anton Van Leeuwenhoek ; 1675 yılında, yaşadığı çağa göre modern sayılabilecek bir mikroskop geliştirdi. Geliştirdiği mikroskopla bakterileri, maya mantarlarını ( Saccharomyces uvarum- Sakaromise uvarum), bir damla sudaki canlılığı, kılcal damarlarda kanla dolaşan parçacıkları ilk defa gözlemleyip tanımlamıştır.
Matthias I. Schleiden; 1838 ‘ de bitkilerin hücrelerden oluştuğunu belirmiştir.
Theodore Schwann tarafından; 1839’da hayvanların hücrelerden oluştuğunu belirtilmiştir.
T.Schwann ve M. I. Schleiden ise; 1830- 1840 yılları arasında bugün de geçerliliğini koruyan hücre teorisini ortaya atmışlardır.
Rudolph Wirchow; 1855 yılında bütün hücrelerin daha önce var olan başka bir hücreden meydana geldiğini açıklamıştır.1858 yılında ise, tüm canlıların hücrelerden meydana geldiğini ve bunların bölünerek yeni hücreler oluşturduğunu ileri sürerek hücre hakkında önemli bilgiler vermiştir.
Friedrich Miescher; 1869’da, çekirdek asitleri olarak da bilinen nükleik asitleri som balığının sperm hücrelerinin çekirdeklerinde görmüştür.
Max Knoll ve Ernst Ruska; 1933 yılında ilk elektron mikroskobunu yapmışlardır.
Watson ve Francis Crick kardeşler ise; 1953 yılında bugünün şartlarında da kanıtlanmış ve kabul görmüş olan DNA’nın çift sarmal yapıda olduğu ileri sürmüşlerdir.
Singer ve G.Nicholson; 1972 ‘de hücre zarının yapısı “Akıcı Mozaik Zar Modeli” ile açıkladılar.
1830’larda geliştirilen ve daha iyi görüntü veren mercekler sayesinde İngiliz botanikçi Robert Brown, bitki hücrelerini incelemiş ve hepsinde yuvarlak bir yapının ortak olduğunu tespit etmiştir. Bu yapıya çekirdek (nukleus) adını vermiştir.
HÜCRE TEORİSİ
Alman bilim insanı Mathias Schleiden; 1838 yılında bitkilerin hücrelerden oluştuğunu ortaya çıkarmıştır. 1839’da ise; Thedor Schwann hayvanların hücrelerden oluştuğunu belirlemiştir. Bu iki bilim insanının birbirinden bağımsız olarak ortaya çıkardığı bu bilgiler hücre teorisini doğurmuştur. Hücre teorisinde; Bütün canlıların bir ya da birden çok hücreden oluştuğu, hücrelerin canlının yapısal ve işlevsel birimi olduğu, yeni hücrelerin var olan hücrelerin bölünmesi sonucunda meydana geldiği, hücrelerin kalıtım materyallerini (DNA ve RNA) taşıdığı ve yeni hücrelere aktardığı, aynı zamanda da tüm metabolik olayların hücrede gerçekleştiği belirtilir.
HÜCRE YAPISI
Hücreler yapılarına göre; prokaryot hücreler ve ökaryot hücreler olmak üzere iki grupta incelenir.
Prokaryot hücreler
Zarla çevrili çekirdek ve zarlı organelleri yoktur.
Bakteriler ve arkeler prokaryot hücre yapısına sahiptir.
Organel olarak sadece zarsız olan ribozom bulunur.
Kalıtım materyalleri sitoplazma içerisinde dağınık olarak bulunur.
Metabolizma olaylarının tümü sitoplazma ve hücre zarındaki yapılarda gerçekleşir.
Prokaryotik canlıların hepsi tek hücreli canlılardır.
Kemosentez olayını sadece bakteriler ve arkeler gerçekleştirir.
Ökaryot hücreler
Çekirdek zarı ve zarlı organelleri bulunur.
Zarsız organellere de sahiptirler.
Bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve protista ökaryot özelliğe sahiptir.
Prokaryot ve ökaryot hücrelerin ortak özellikleri; 1. Hücre (plazma) zarının varlığı, 2. Sitoplazmanın bulunması, 3. Nükleik asit (DNA ve RNA) bulunması, 4. Ribozoma sahip olmadır.
PROKARYOT
ÖKARYOT
Ökaryotlardan önce oluşmuştur.
Prokaryotlardan sonra oluşmuştur.
Küçük ve basit canlılardır.
Büyük ve daha gelişmiş canlılardır.
Zarla çevrili organel ve çekirdek yoktur.
Zarlı organelleri ve çekirdekleri vardır.
Çekirdekçik bulunmaz.
Çekirdekçik bulunur.
mRNA sentez sonrası değişmez.
mRNA sentez sonrası değişir.
Kromozom sayısı tek ve haploittir.
Kromozom sayısı birden fazla ve diploit.
Bazı üyeleri kemosentez yapar.
Kemosentez yapmazlar.
Mitoz ve mayoz yok.
Mitoz ve mayoz vardır.
DNA’da histon bakterilerde yok, arkelerde vardır.
DNA’da histon bulunur.
DNA replikasyonu tek noktadan başlar.
DNA replikasyonu yüzlerce noktadan başlar.
Kalıtım materyali halkasaldır
Kalıtım materyali doğrusaldır.
Çoğunda hücre duvarı bulunur.
Bir kısmında hücre duvarı bulunur.
Kalıtım materyali sitoplazmada yer alır
Kalıtım materyali çekirdekte bulunur.
Protein sentezi bakterilerde f-metiyonin, arkelerde metiyonin ile başlar.
