ROMAN

èYaşanmış ya da yaşanabilir olayları; yer, zaman, çevre ve insan unsurlarına dayanarak, geniş bir bakış açısıyla, estetik zevk oluşturacak biçimde anlatan yazı türüne "roman" denir.

èRomanın asıl kişisine "başkahraman" denir. "Ana karakter" olarak da isimlendirilir.

èRomanda olaylar arasında dengeli bir sıralama ve bağ bulunur.              

èZaman olarak geri dönüşler yaşanabilir.

èOlay ve kişileri ayrıntılı anlatma, tahlil ve tasvirlere daha çok yer verme, bir ana olay etrafında birçok küçük olaya yer verme bakımından hikâye türünden ayrılır.

èSerim, düğüm, çözüm planıyla yazılır.

Serim: Giriş bölümüdür. Bu bölümde olayın geçtiği çevre, kişiler tanıtılarak ana olaya giriş yapılır.

Düğüm: Romanın bütün yönleriyle anlatıldığı en geniş bölümdür.

Çözüm: Romanın sonuç bölümü olup merakın bir sonuca bağlanarak giderildiği bölümdür.

èRoman türünün ilk örneklerini 15. yüzyılda Fransız yazar Rabelais vermiştir.

èBugünkü romanı hatırlatan ilk eser Givoanni Boccacio tarafından yazılmış olan "Dekameron"dur.

èCervantes'in Don Kişot'u 16. yüzyılın sonlarına doğru yazılmıştır ve eser, roman türünün ilk başarılı örneği kabul edilir.

èRoman, bir tür olarak karakteristik özelliklerini, Romantizm ve Realizm akımları sayesinde, 19. yüzyılda kazanmıştır.

èTürk edebiyatına roman Tanzimat'la girmiştir. Yusuf Kâmil Paşa, Fransız yazar Fenelon'dan  "Telemaque" adlı eseri çevirmiş; sonra Victor Hugo'dan "Sefiller", Daniel Defoe'den "Robinson Crosoe" ve Alexandre Duma'dan "Monte Criesto" çevrilmiştir.

èBatılı anlamda modern Türk romanının kurucusu ise Halit Ziya Uşaklıgil sayılır.

EDEBİYATIMIZDA ROMAN İLE İLGİLİ BAZI İLKLER

İlk roman çevirisi: Telemak / Yusuf Kamil Paşa

İlk yerli roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat / Şemsettin Sami

İlk edebi roman: İntibah / Namık Kemal

İlk tarihi roman denemesi: Yeniçeriler / Ahmet Mithat Efendi

İlk tarihi roman: Cezmi / Namık Kemal

İlk realist roman: Araba Sevdası / Recaizade Mahmut Ekrem

İlk batılı tekniğe uygun roman: Aşk-ı Memnu /Halit Ziya Uşaklıgil

İlk köy romanı: Karabibik / Nabizade Nazım

İlk gezi (yolculuk) romanı: Acâib-i Âlem (Dünyanın Olağanüstülükleri) / Ahmet Mithat Efendi

İlk mektup roman denemesi: Felsefe-i Zenan / Ahmet Mithat Efendi

İlk psikolojik roman denemesi: Zehra / Nabizade Nazım

İlk psikolojik roman: Eylül / Mehmet Rauf

İlk natüralist roman: Zehra / Nabizade Nazım

İlk polisiye roman: Esrar-ı Cinayet / Ahmet Mithat Efendi

İlk batılı anlamda realist ve modern roman: Mai ve Siyah / Halit Ziya Uşaklıgil

İlk kadın romancımız: Fatma Aliye Hanım

İlk kurtuluş savaşını doğrudan işleyen roman: Ateşten Gömlek / Halide Edip Adıvar

İlk yerli çizgi roman Türk kahramanı: Köroğlu

İlk çocuk çizgi roman: Kara Maske

İlk çocuk romanı: Bağrı Yanık Ömer / Mahmut Yesari

İlk dış Türkleri konu alan roman: Gönül Hanım / Ahmet Hikmet Müftüoğlu

İlk iç monolog tarzı roman: Bir Düğün Gecesi / Adalet Ağaoğlu

İlk postmodern roman: Tutunamayanlar / Oğuz Atay

İlk macera romanları: Hasan Mellah – Hüseyin Fellah / Ahmet Mithat Efendi