Damarlar
Toplardamar, atardamar ve kılcal damar olmak üzere 3 çeşit damar vardır.
Atardamar:
Dıştan içeri doğru lifli bağ doku, elastik lifli düz kas ve epitel dokudan oluşmuş endotel tabakasından meydana gelir.
Yapısındaki elastik lifler sayısında kan basıncına dayanıklıdır.
Akciğer ve göbek bağı atardamarı kirli kan taşır. Kapakçık bulunmaz.
Kan basıncı en yüksektir.
Toplardamar:
Dıştan içeri doğru bağ doku, düz kas ve endotel tabakasından oluşur.
Akciğer ve göbek bağı toplardamarı temiz kan taşır.
Tek yönlü açılan kapakçık bulunur. Kan basıncı en düşüktür.
Toplardamarlada kanın akışını etkileyen faktörler,
Damar içindeki kanın itme kuvveti
Düz kasların kasılıp gevşemesi
Kulakçıkların gevşemesiyle oluşan emme kuvveti
Yer çekim kuvveti
Çizgili kaslarının kasılıp gevşemesi
Tek yönlü açılan kapakçıklar
Kılcadamar:
Sadece tek katlı endotel tabakadan oluşur.
Madde alışverişinin gerçekleştiği damar çeşitleridir.
Kan akışının en düşük damar çeşididir.
Atardamarlar ile toplardamarlar arasında bulunur. Ancak glomerulus kılcalları iki atardamar arasında bulunur.
Kılcal Damarlarda Madde Alışverişi (Starling Hipotezi)
Kılcal damarların atardamar ve toplardamar ucuna doğru gidildikçe kan basıncı azalır. 40 mm Hg'dan yaklaşık 15 mm Hg'ye kadar düşer.
Atardamar ucundaki kan basıncı protein ozmotik basıncından daha büyük olduğu için kan plazmasından doku sıvısına O2 ve besin geçerken, toplardamar ucunda ise kanın ozmotik basıncı kan basıncından daha büyük olduğu için doku sıvısından CO2 ve artıklar geçer. Ancak kan proteinleri, alyuvar ve trombositler geçemez.
Kan plazmasında doku sıvısına geçen madde miktarının artması ödeme neden olur.
Kan basıncının yükselmesi, kandaki protein miktarının az olması ve protein ozmotik basıncının düşük olması ve lenf damarlarının tıkanması halinde ödem görülür.
Damarlardaki kan basıncı, Atardamar > Kılcal damar > Toplardamar
Damarlardaki kan akış hızı, Atardamar > Toplardamar > Kılcal damar
Damarların vücuttaki toplam kesit alanı, Kılcal damar > Toplardamar > Atardamar
