BATTALNAME

è Emevi-Bizans savaşlarında ün kazanan komutan Battal Gazi'nin efsanevi yaşamı ve kahramanlıkları çevresinde oluşan halk öyküsüdür.12. yüzyılda Malatya yöresinde de egemen olan Danişmentlilerin sınır boylarındaki savaşlarında yiğitlikler gösteren bir kahraman olarak betimlenmiştir.

è Menkıbeler Anadolu'nun fethi sırasındaki mücadelelere uyarlayarak onu Türkleştirmiş ve bir "alp-

gazi" tipinde şekillendirmiştir.

DÂNİŞMENTNÂME

è Anadolu'nun Müslüman Türklerin eline geçmesi sırasında Danişment Melik Gazi'nin gösterdiği kahramanlıkları anlatan bir halk destanı olup 12. yüzyılda anonim olarak ortaya çıkmıştır.

è Tarihi gerçekliklere uygun olması nedeniyle uzun süre tarih kitabı olarak değerlendirilmiştir.

è Eserin kahramanı Melik Danişment Gazi, Battal Gazi'ye benzer bir kişilik olup, bilgili, dindar ve usta bir kumandandır. Bu eserde dini motifler yanında, tarihi ve efsanevi unsurlar da çoktur.

 SALTUKNAME

è Saltukname, 13. yüzyıl alp-erenlerinden olan ve Rumeli'nin Türkleşmesinde büyük rolü bulunan Sarı Saltuk'un efsanevi hayatını anlatan Anadolu Türk destanlarından biridir.

è Eserde, dönemin önemli kişilerinin menkıbeleri ve bu kişilerin Sarı Saltuk ile olan münasebetleri anlatılmaktadır. Diğer dinsel destanlarda olduğu gibi zaman içinde sürekli zenginleştirilmiştir.

è Tarihle söylencenin, dinsel olaylarla destansı öykülerin iç içe girdiği bir yapıt olan Saltukname; halk edebiyatı, folklor, dil, tarih, ilahiyat, antropoloji araştırmaları için çok önemli bir kaynaktır.

GAZAVATNAME

è Türk edebiyatında ordunun akınlarını, savaşlarını, kahramanlıklarını ve zaferlerini, düz yazı ya da şiir biçiminde anlatılır.               

è İlk gazavâtnâme örnekleri 15. yüzyılda yazılmaya başlanmıştır.

è Edebiyatımızda kırkı manzum olmak üzere 250 kadar gazavatname vardır.

MENAKIBNAME

è Tarikat büyüklerinin ve şeyhlerin kerametlerini konu alan eserlere verilen addır. Bu eserlerde yer alan kahramanlar olağanüstü işleri gerçekleştiren ve olağanüstü nitelikler taşıyan kimselerdir.

è Konularının gerçek ve kutsal kişiler (velîler) olması, bunların yaşadıkları zaman ve mekânın bilinmesi, anlatılan olayın gerçek olduğuna inanılması, sade bir üslûpla yazılmış olmaları itibariyle diğer türlerden ayrılır.

 FÜTÜVVETNAME

è Fütüvvetname, bir tasavvuf kavramı olarak fütüvvet kavramını ele alan eserler ile fütüvvet ve Ahi teşkilatlarının mesleki yönetmeliği şeklinde kaleme alınmış eserlerin ortak adıdır.

è Fütüvvetnâmelere göre fütüvvet, iyi huyların toplamıdır. Bu iyi huylar da genel olarak şu şekilde sıralanmıştır: Nefisle mücadele etmek, Tanrı'nın buyruklarına uymak, herkese iyilik yapmak, cömert ve misafirperver olmak, din farkı gözetmeden bütün insanları sevmek, herkesi bir görüp kendini herkesten aşağı görmek.

HAMZANAME

è  Hazreti Muhammed'in amcası Hz. Hamza'nın hayatı etrafında oluşan destanî halk hikâyelerinin genel adıdır. Türk nesrinin sade ve güzel ilk örneklerinden olan Hamzanameler, kahvehanelerde, yeniçeri ocaklarında, serhat kalelerinde yüzyıllarca sevilerek okunmuştur.

èİslamî kahramanlık hikâyelerinin, Türk halk edebiyatındaki ilk örneğidir.            

? ÇIKMIŞ SORU Ey oğul geldik imdi onlara ki civanmertlik nasip oldu, civanmertliğin aslı nedir bilsinler. Çünkü civanmertliğin aslı üç nesnedir: Biri odur ki yapabileceğin bir işe sıva kolunu, yani bir söz ki söyleyesin, yerine getirmelisin. İkincisi "gerçek" ten başka söz söylemeyesin, üçüncüsü her işte sabrı âdet edinesin çünkü civanmertlikle ilgili her sıfat bu üçtendir.

Bu parça aşağıdaki edebi türlerin hangisinden alınmış olabilir?

A) Fütüvvetname     B) Seyahatname     C) Sefaretname   D) Ruzname   E) Surname    (2017 LYS) CEVAP A Bu parça fütüvvetname örneğidir. Fütüvvetnamelerde dini, ahlaki bilgiler verilir. Seyahatnameler gezi yazılarıdır. Sefaretnameler sefirlerin gönderildikleri ülkeleri tanıttıkları yazılardır. Ruznameler günlüklerdir. Surnameler düğün törenleridir.