1.3. Açıklama (Açıklayıcı Anlatım)
Bilgi vermek amacı ile oluşturulan yazılarda kullanılan anlatım tekniğidir. Bu tür yazılarda amaç okuyucuyu bilgilendirmek, ona bir şeyler öğretmek olduğu için sade ve anlaşılır bir dil kullanılır. Açıklayıcı anlatımda yazar, duygularına yer vermez, nesnel bir anlatım hakimdir.
Çıkmış Soru:
Yazınsal bağlamda katıksız bir özgünlükten söz edilemez. Her yazınsal ürünün kendin- den öncekilerle içeriksel, sözel düzlemde uzaktan ya da yakından bir bağıntısı olacaktır. Carlos Fuen- tes , bu durumu şu cümlelerle belirtiyor: "Bu dünyada babasız bir kitap, öksüz bir cilt var mıdır? Başka kitapların soyundan gelmemiş bir kitap? Geleneksiz yaratım var mıdır? Öte yandan gelenek, yenilenmeksizin varlığını sürdürebilir mi? Yıllar boyu yaşamış öyküler yeni ürünlerle yeniden yeşertilmeksizin kalıcı kılınabilir mi?"
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Kişileştirme vardır. B) Açıklama yapılmıştır.C) Tanımlamaya başvurulmuştur.
D) Sorularla anlatıma doğallık kazandırılmıştır.E) Alıntıya yer verilmiştir. (2012-LYS)
CEVAP C: "Bu dünyada babasız bir kitap, öksüz bir cilt var mıdır? Başka kitapların soyundan gelmemiş bir kitap" ifadesi kişileştirme ve alıntılama örneğidir. Parça genelinde açıklama yapılmıştır ve sorularla anlatıma doğallık kazandırılmıştır. Ancak tanımlamaya başvurulduğu söylenemez.
1.4. Tartışma (Tartışmacı Anlatım)
Yazarın kendi doğrularına okuyucuyu inandırmak, onu kendi gibi düşündürmek için kullandığı anlatım tekniğine tartışma denir. Amaç kendi düşüncesini savunmak, varsa yanlış düşünceyi çürütmektir.
Çıkmış Soru:
Eylül'de Kaçkarlar'ın çevresinde "kestane karası fırtınası" gelip çatar. Kestanelerin dökülme zamanıdır artık. Yöre insanı için kestanelerin hem meyvesi, hem de kerestesi çok değerlidir. Çünkü evlerin özellikle dış cephesi bu ağaçtan yapılır. Rüzgârlar vadilerde uğuldamaya, yapraklar dökülmeye başlamıştır bugünlerde. Karın habercisi olan "karakuş" birazdan pencerenin pervazına tüner. Derinden kurt sesleri gelir. Orman tüm yaşamıyla hazırdır uzun ve beyaz kışa.
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinde verilenlerden yararlanılmıştır?
A) Karşılaştırma, tanımlama, öyküleme B) Açıklama, öyküleme, betimlemeC) Tartışma, karşılaştırma, öyküleme
D) Tanımlama, örnek gösterme, betimleme E) Açıklama, tartışma, örnek gösterme (2000-ÖSS)
CEVAP B: ‘’Yöre insanı için kestanelerin hem meyvesi, hem de kerestesi çok değerlidir.’’ ifadesi açıklamaya , ‘’Orman tüm yaşamıyla hazırdır uzun ve beyaz kışa.’’ İfadesi betimlemeye, parçanın geneli ise öykülemeye örnek olarak gösterilebilir.
