è Bu dönem 1860 yılında ilk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval'in çıkarılmasıyla başlar ve 1876'ya kadar devam eder.
è Bu dönem sanatçıları Fransız edebiyatını örnek almışlardır.
èRoman, hikâye, eleştiri, tiyatro, makale, anı gibi türlerin batılı anlamdaki ilk örnekleri bu dönemde ortaya konmuştur. Bu dönemdeki eserler taklit olduğu için teknik bakımdan zayıftır. Olayların rastlantılar sonucu gelişmesi , romanın akışı kesilip okuyucuya bilgi verilmesi gibi durumlar bunu kanıtlar niteliktedir.
èOlaylar genellikle günlük yaşamdan ve tarihten alınmıştır. Bunun yanında aşk ve bireysel konular, alafrangalık özentileri de işlenmiştir.
è Bu dönemin romanları ve hikâyeleri Romantizm akımının etkisi ile yazıldığından kişiler tek yönlüdür. İyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür. Eserin sonunda iyiler ödüllendirilip kötüler cezalandırılmıştır.
è Eserlerde anlatılan olaylar genelde İstanbul'da geçer. Olayın anlatımında dil yalın iken, betimlemeler yapılırken sanatlıdır. Betimlemeler, olayın akışı içinde eritilmediğinden yalnızca bir süs ögesi olarak kalmıştır.
èVatan, millet, devlet, özgürlük, hak, adalet, eşitlik gibi konular ilk defa işlenmeye başlanmıştır.
èNoktalama işaretleri ilk defa bu dönemde kullanılmıştır.
èSanatçılar, divan edebiyatının etkisinden kurtulamamışlardır.
è "Toplum için sanat" anlayışı hâkim olmuştur.
èSanatçılar edebiyatı, fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görmüşlerdir. Görücü usulü ile evlilik, cariyelik, yanlış Batılılaşma, mirasyedilik gibi konular ele alınmış, bu tür konular eleştirilerek toplum eğitilmeye çalışılmıştır.
èTiyatroya bu dönemde büyük önem verilmiş, çokça eser yazılmıştır.
èŞiirde estetik güzellik değil; içerik ön plana çıkmıştır.
èEski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlemişlerdir.
èKonuşma diline geçiş hedeflenmiş ancak bu gerçekleşmemiştir.
èKlasisizm ve romantizm akımının etkileri görülür.
èBu dönem sanatçıları, edebiyatın yanı sıra siyasetle de ilgilenmiştir.
İBRAHİM ŞİNASİ (1826 – 1871)
èTophane Müşiriyeti Mektubî Kalemi'ne kâtiplik görevindeki çalışkanlığı ve başarısı nedeniyle, memurluk derecesine yükseltilmiştir. 1849'da bilgisini artırması için devlet tarafından Paris'e gönderilmiştir. Orada Ernest Renan ve dilbilimci Littre ile tanışmış; Lamartine'in toplantılarını izlemiştir.
èParis dönüşünde bir süre Tophane Kalemi'nde çalışır. Encümen-i Daniş'te (ilimler akademisi) görev yapar. Onu koruyan Sadrazam Mustafa Reşit Paşa'nın görevinden ayrılması üzerine üyelikten çıkarıldı.
èAgâh Efendi ile birlikte Tercüman-ı Ahvâl gazetesini çıkarmışlardır. Sultan Abdülaziz'e karşı girişilen eylemin düzenleyicilerinin yanında yer alması nedeniyle görevine son verilir . Gazeteyi Namık Kemal'e bırakarak, 1865'te Fransa'ya gider. Orada sözlük çalışmalarına yönelir.
èTek başına Tasvir-i Efkâr adlı gazeteyi çıkarır.
èBatılılaşma hareketinin öncülerindendir. Avrupai Türk edebiyatının kurucusu olarak kabul edilir.
èİlklerin sanatçısıdır. Batılı anlamda ilk tiyatro eseri olan Şair Evlenmesi'ni yazmıştır. Noktalama işaretlerini kullanan ilk yazardır. Akıl, medeniyet, hak, adalet, kanun gibi kavramları şiirde kullanan ilk şairdir. Kendi imkânları ile matbaa kuran ilk aydınımızdır. Edebiyat kelimesini ilk kullanan sanatçıdır. Batılı anlamda ilk fabl örneklerini yazmıştır. İlk şiir çevirisi yapan sanatçıdır. (Tercüme-i Manzume) İlk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval'i çıkarmıştır. İlk makale olan Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi'ni yazmıştır. Türk basınının ilk başyazarı sayılır. Atasözleri üzerine ilk incelemeyi (Durub-i Emsal-i Osmaniye) yapmıştır. Şiire hak, adalet, eşitlik ve kanun gibi yeni kavramlar getirmiştir. Şiire ve şiir kitabına isim veren ilk sanatçıdır.
èKlasisizm akımının etkisiyle akılcı ve mantıkçı bir düşünce tarzıyla çalışmalar yapmıştır.
èGazete ve edebiyatı halkı eğitmede bir araç olarak gördüğünden düz yazılarında sade bir dil kullanmıştır. Mazmunların ve söz sanatlarının yerine düşünceyi getirmiştir. Bağlaçları terk etmiştir.
è Şinasi, roman ve öykü alanında eser yazmamıştır.
èBatı şiirini tanıtma, yeni şiir biçimlerini edebiyata getirme amacıyla La Fontaine'den fabl çevirileri, Lamartine'den şiir çevirileri yapmıştır.
èGenellikle "didaktik" şiirler yazmıştır. Şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.
İBRAHİM ŞİNASİ'NİN ESERLERİ
Tiyatro: Şair Evlenmesi
Şiir: Müntebahat-ı Eş'ar (Şiirlerinden yaptığı seçkileri bu eserinde bir araya getirmiştir. Eserin son bölümünde Şinasi tarafından kaleme alınmış 4 fabl örneği vardır.) ,Reşit Paşa'ya Kaside Atasözleri: Durub-u Emsal-i Osmaniye (Halk edebiyatına yönelik bir çalışma olan bu yapıtta atasözlerini toplamıştır.Türk edebiyatında atasözleri üzerine ve folklor ile ilgili ilk çalışmadır.)
Çeviri: Tercüme-i Manzume (İçeriğinde, Fransız klasik şiirinin ustalarından Racine'in ünlü trajedilerinden Ester'den, Athalie'den Andromaque'den seçilmiş bazı bölümler, Lamartine'in Meditaions-Souvenirs adlı eserden seçkiler, La Fontaine'nin fabllarından Kurt ile Kuzu hikâyesi, Gilbert'in bir kıtası, Telemak'tan iki parça vardır.) Makale: Tercümân-ı Ahvâl Mukaddimesi, Müntehabat-ı Tasvir-i Efkâr: (Ebüzziya Tevfik'in, Şinasi'nin Tasvîr-i Efkâr gazetesinde çıkan makalelerini üç kitaptan oluşan seride toplamasından oluşmuştur.)
