èSanatçılar bireysel konulara yönelmişlerdir. Karamsarlık hâkimdir. Bunun sebebi I. Meşrutiyet Meclisi'nin 1877′de II. Abdülhamit tarafından, Osmanlı – Rus Savaşı gerekçe gösterilerek kapatılması ve aydınlar üzerinde bir baskı, sürgün ve jurnal dönemi başlamasıdır. Bu baskı sonucu sanatçılar, toplumsal konulan bırakarak bireysel konulara yönelmişlerdir.
è Birinci dönem sanatçılarına göre süslü ve sanatlı bir dil kullanılmıştır.
èHece ile bazı denemeler yapılmış olmasına rağmen aruzun hâkimiyeti devam etmiştir.
èBu dönemde "güzel olan her şey" şiirin konusu olmuştur. Konular genişlemiştir.
èTanzimat edebiyatı birinci döneme ''sanat toplum içindir anlayışı, ikinci dönemde ise "sanat için
sanat" anlayışı hâkim olmuştur.
èNatüralizm ve realizm etkili olmaya başlamıştır.
èRoman ve öykü tekniği daha da gelişmiş, birinci döneme göre daha nitelikli ürünler vermeye başlamıştır. Betimlemeler ilk döneme göre daha da ölçülüdür. Realizm akımının etkisiyle gözleme önem verilmiş, olay ve kişiler daha gerçekçi anlayışla anlatılmıştır.
èGazetecilik, ilk dönemdeki toplumsal etki ve işlevini yitirmiştir. Gazetelerdeki siyasal ve toplumsal içerikli yazılar yerini günlük sıradan olaylara bırakmıştır.
èTiyatro eserleri oynanmak için değil okunmak için yazılmıştır.
èŞiirde romantizmin etkileri görülür. Ölüm, yokluk, hiçlik, melankoli gibi konular işlenmiştir.
èRomanlarda gözleme yer verilmiştir. Sebep-sonuç ilişkisi üzerinde durulmuştur. İstanbul'un dışına çıkılmamıştır. (Karabibik romanı hariç)
èBirinci dönemde olduğu gibi bu dönemde de Eski –Yeni çatışması yaşanmıştır.
RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847-1914)
èYenileşme hareketinin başlıca temsilcilerinden biridir. Eskiye karşı yeninin savunucusudur. Muallim Naci'nin karşısında, Abdülhak Hâmid'in yanında yer almıştır.
èTanzimat ikinci dönemini başlatan sanatçı olarak anılır.
èTanzimat sanatçısı olmakla birlikte, Servetifünun edebiyatının da temellerini atmıştır.
èBir yandan divan şiiri geleneğini sürdürürken bir yandan da halk söyleyişleriyle mahallîleşme akımı özellikleri göstermiştir.
èEsas itibariyle romantik Fransız şiirinin etkisi altındadır.
èŞiirle ilgili görüşlerini Zemzeme adlı şiir kitabının ön sözünde açıklamıştır.
è "Her güzel şey şiirin konusu olabilir" görüşünü savunmuş ve şiirin konusunu genişletmiştir.
èŞiirlerine hâkim olan unsurların başında aşk, tabiat ve ölüm konuları gelir. Yaşamındaki üzücü olaylardan dolayı acı ve keder konusunu da sıkça işlemiştir. Duygu bakımından en yoğun eserleri çocuklarının ölümünden duyduğu ıstırapla yazmış olduğu manzumelerdir.
èHece vezniyle yazdığı birkaç şiir dışında aruz veznini kullanmıştır.
èEski nazım şekilleri üzerinde değişiklikler yapmış ve batılı şekilleri Türk şiirine kazandırmıştır.
èKafiye yapısı üzerindeki görüşleriyle "mensur şiir" fikrinin kaynağı olmuştur.
èEdebiyât-ı Cedîde hareketinin doğmasını sağlayan "kulak için kafiye" anlayışını ileri sürmüştür.
èRoman ve öykülerinde realizm akımının etkisinde kalmıştır.
èNesir yönü şiirlerine göre daha başarılı olan sanatçının eleştirileri önemlidir.
RECAİZADE MAHMUT EKREM'İN ESERLERİ
Şiir: Ah Nejat: (15 yaşındayken veremden ölen oğlunun anısına kaleme aldığı şiiridir.)
Nağme-i Seher: (Şairin ilk şiir kitabıdır. Genellikle Divan şiirinin özelliklerini taşıyan şiirleridir.)
Nijad Ekrem: (Henüz 15 yaşındayken veremden ölen oğlunun anısına kaleme aldığı eseridir; içinde oğlunun yazıları da vardır.) Zemzeme (3 ciltlik şiir serisi), Yadigâr-ı Şebâb (Şairin Tanzimat şiiri geleneğine uygun yazdığı şiirleridir.), Tefekkür (düzyazı ile karışık), Pejmürde (düzyazı ile karışık),
Oyun: Atala yahut Amerika Vahşileri (Fransız romantiklerinden Chateaubriand'ın aynı adlı romanının tiyatroya uyarlanmış biçimidir. Türk edebiyatında romandan tiyatroya çevrilen ilk eserdir.)
Afife Anjelik, , Vuslat yahut Süreksiz Sevinç, Çok Bilen Çok Yanılır, Görev Çağrısı
Hikâye: Saime, Muhsin Bey yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi, Şemsâ
Roman: Araba Sevdası (Türk edebiyatında ilk realist roman örneği olarak kabul edilir.)
Ders Kitabı: Talim-i Edebiyat (Edebiyat ile ilgili teorik bilgilerin verildiği bir ders kitabıdır.)
Eleştiri: Takdir-i Elhan (Yazarın şiirle ilgili görüşlerini yer aldığı eleştiri türündeki bir eserdir.)
Zemzeme Mukaddimesi Biyografi: Kudemâdan Birkaç Şair (Biyografik bir eserdir.)
