NAMIK KEMAL (1840-1888)
èVatan ve hürriyet şairi, dava ve mücadele adamıdır.
èİlk fikri uyanışı Kars'ta gerçekleşmiş, burada tasavvuf ve edebiyat öğrenmiştir.
èAsıl fikrî gelişimi ise Sofya'da başlamış (1955); bir buçuk yıl kaldığı bu şehirde bazı şairlerle tanışmış, onların yardımıyla eski şairleri okumaya yönelmiştir. Onun, burada yazdığı gazeller, nazîreler, mersiyelerle şair hüviyetini kazandığı görülür.
èŞair Eşref Paşa, ona "Namık" mahlasını vermiştir. Sanatı ve şahsiyeti üzerinde Leskofçalı Galib'in büyük tesiri olmuştur.
èEncümen-i Şuarâ'ya dâhil olan sanatçılardandır.
èŞinâsi'nin etkisiyle yeni bir nesir tarzına yönelmiştir.
èNamık Kemal, Tasvîr-i Efkâr'daki yazılarında, maarif meseleleri üzerinde durmuş, kadınların okutulması meselesini ilk defa o ortaya atmıştır.
èGazetede yazdığı yazılardan dolayı Avrupa'ya gitmek zorunda kalmıştır.
èAvrupa dönüşü "medeniyet" ve "terakkî", en fazla üzerinde durduğu kavramlar olmuştur.
èTiyatro eseri "Vatan Yâhud Silistre"nin sahnelenmesi sonrasında gelişen olaylar sonucu Magosa' ya sürgüne gönderilmiştir.
èFikir hürriyeti, Avrupa medeniyetine ayak uydurma, dini ve milli değerleri muhafaza etmek şartıyla Avrupalılaşma , İslâm birliği, Osmanlıcılık fikirlerini savunmuştur.
èEserlerini "sanat toplum içindir" anlayışıyla yazmış, toplumu memleket meselelerini düşündürmeye ve bu yolda eğitmeye çalışmıştır.
èDivan oluşturabilecek kadar gazel yazmıştır.
èNamık Kemal'in şiir anlayışı 1862'de Şinasi'yi tanımasından sonra şekillenmiştir. Tasavvufî konuların yerini toplumsal konular almıştır.
èŞiirde bütün güzelliğine önem vermiştir. Türk şiirini, Divan şiirinin etkisinden kurtarmaya çalışmıştır. Vatan ve millet sevgisi, hürriyet kavramlarına yer vermiştir.
èEn fazla eser verdiği edebi tür tiyatrodur. Ona göre tiyatro "en faydalı eğlence"dir. Mukaddime-i Celâl ile ilk defa tiyatromuzun kuramını ortaya koymuştur.
èOna göre "roman, hakikate, tabiata ve akla uygun olmalıdır."
è "Lisân-ı Osmânî'nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir" adlı makalesi, yeninin eski edebiyata karşı ilk edebî beyannâmesi olma özelliğini gösterir.
èEski edebiyatın ağır diline şiddetle karşı çıkmıştır. Dilin ve edebiyatın da ıslah edilmesi gerektiğini savunmuştur. Yeni edebiyat için "edebiyat-ı sahîha" tabirini kullanır.
NAMIK KEMAL'İN ESERLERİ
Divan (El yazması)
Tiyatro: Vatan yahut Silistre, Gülnihal, Zavallı Çocuk (Genç bir kızın, annesinin arzuladığı maddî menfaatler uğruna, sevdiği genç erkek yerine istemediği zengin biriyle evlendirilmesinden doğan felâketler anlatılmıştır. Oyunun iki ana karakteri, Şefika ve Ata'dır.) Akif Bey (Eserin konusunu; Yunan isyanı, Navarin baskını ve Kırım Savaşı oluşturmaktadır.) Celaleddin Harzemşah (Moğol istilâsına karşı durmaya çalışan Celaleddin Harzemmşah'ın ideali uğruna giriştiği büyük mücadele peşinde yaşadığı maceradır.) Kara Bela (Bir Hint hükümdarının kızının şehvetten gözü dönmüş bir harem ağası tarafından tecavüze uğraması, kızın, sevdiği şehzade ile nikâhlandığı gece harem ağasını öldürdükten sonra sevgilisiyle birlikte intihar etmesi eserin konusunu teşkil eder. Oyunun iki ana karakteri Behrever Banu ve Mirza Hüsrev'dir.)
Roman: İntibah, Cezmi (Türk edebiyatı tarihinde "ilk tarihî roman" olarak kabul edilmiştir. III. Murad devrindeki Türk-İran savaşlarından birinde İranlılara esir düşen Kırım şehzadesi Âdil Giray'ın İran sarayında, Şah'ın karısı ile kız kardeşinin aşkı arasında kalması anlatılır.)
Eleştiri: Tahrib-i Harâbât (Ziya Paşa'nın bir tür eski Türk edebiyatı antolojisi niteliğindeki Harabat adlı eserinin başında yer alan Mukaddime ve bu eserin birinci cildinin eleştirisidir.) Takip (Harabat'ın ikinci ve üçüncü ciltlerine dönük olarak yazılmış eleştiri türünde bir eserdir. Ziya Paşa'nın bilgi yanlışları, eserin içerisinde yer alan birtakım tezat bilgiler alaycı bir dille anlatılmıştır.) Renan Müdafaanamesi (Fransız Akademisi üyelerinden Ernest Renan'ın "İslamiyet'in özellikle eğitim alanında bütünüyle Müslümanların ilerlemesine engel teşkil ettiği" şeklindeki görüşlerini eleştirmek üzere kaleme alınmıştır.), İrfan Paşa'ya Mektup, Bahar-ı Daniş, Mukaddeme-i Celal
Tarih: Barika-i Zafer (İstanbul'un Fethi), Evrak-ı Perişan (Türk büyüklerinin hayatları ve hizmetleri), Devr-i İstila (Osmanlı'nın son dönemleri ve padişahları), Kanije Muhasarası (Kanije muhasarası esnasında Tiryaki Hasan Paşa'nın kahramanlıkları), Silistre Muhasarası (Silistre savaşına katılmış bir subayın başından geçenler), Osmanlı Tarihi (ölümünden sonra), Büyük İslam Tarihi (ölümünden sonra)
Şiir: Hürriyet Kasidesi, Vatan Şarkısı, Vatan Mersiyesi, Vaveyla
