èToplumsal konuları ön planda tutan yazarların yanı sıra, bireyi hareket noktası alan, kişinin değişik psikolojik durumlarını yansıtan öyküler yazan ilk yazarlarımıza da bu yıllarda ortaya çıkmıştır.
èZiya Osman Saba'da görülen anı öyküleri yazma bir yenilik olarak kabul edilebilir.
è1950-1960 yılları arasında Haldun Taner (Yaşasın Demokrasi, Tuş, Şişhaneye Yağmur Yağıyordu, Ayışığında Çalışkur, On İkiye Bir Var, Konçinalar, Sancho'nun Sabah Yürüyüşü, Yalıda Sabah) Ziya Osman Saba (Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi ve Değişen İstanbul), Sabahattin Kudret Aksal (Gazoz Ağacı, Yaralı Hayvan), Aziz Nesin (Romanları gibi, gülmece öyküleri yazan Aziz Nesin, öykülerinde Cumhuriyet dönemi Türkiye'sinin ekonomi, kültür ve yönetim alanlarındaki durumunu ele almıştır. Öykü kitapları, romanlarından çok olan yazar, öykülerini otuz altı kitapta bir araya toplamıştır.) Tarık Buğra (Yarın Diye Bir Şey Yoktur, İki Uyku Arasında), Fakir Baykurt (On Binlerce Kağnı, İçerdeki Oğul, Çilli, Efendilik Savaşı, Karın Ağrısı, Cüce Muhammet, Anadolu Garajı, Can Pazarı, Sınırdaki Ölü, Gece Vardiyası, Barış Çöreği, Duisburg Treni, Bizim İnce Kızlar, Dikenli Tel), Nezihe Meriç (Bozbulanık, Topal Koşma, Menekşeli Bilinç, Dumanaltı, Bir Derin Karakuyu), Tarık Dursun K (Hasangiller, Vezir Düşü, Güzel Avrat Otu, Sevmek Diye Bir Şey, Yabanın Adamları, 36 Kısım Tekmili Birden, Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep, Bahriyeli Çocuk, İmbatla, Dol Kalbim, Ona Sevdiğimi Söyle, Ömrüm Ömrüm, Aşk Allahaısmarladık), Oktay Akbal (Önce Ekmekler Bozuldu Aşksız İnsanlar, Bizans Definesi, Bulutun Rengi, Berber Aynası, Yalnızlık Bana Yasak, Tarzan Öldü, İstinye Suları, Karşı Kıyılar, Hey Vapurlar Trenler, Lunapark, Ey Gece Kapımı Üstüme Kapat), Vüsat Bener (Dost, Yaşamasız, Mızıkalı Yürüyüş, Kara Tren), Necip Fazıl Kısakürek (Birkaç Hikâye Birkaç Tahlil, Ruh Burkuntularından Hikâyeler,Hikâyelerim), Şukufe Nihal (Tevekkülün Cezası) Halide Nusret Zorlutuna (Hava Edebiyatı, Benim Küçük Dostlarım), Ferit Edgü (Kaçkınlar, Bozgun, Av, Bir Gemide, Çığlık, Binbir Hece, Doğu Öyküleri, İşte Deniz, Maria), Yusuf Atılgan (Bodur Minareden Öte) gibi yazarlar öykü türünde eserler vermiştir.
? ÇIKMIŞ SORU Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) Roman ve hikaye alanında ürünler veren Vüs'at O. Bener, ilk hikaye kitabı Dostta, küçük kentlerdeki sıradan insanların iç ve dış dünyasını anlatan yapıtlar ortaya koymuştur.
B) Rasim Özdenören, kimi öykülerinde aile içi çatışmalara, çözülme ve dağılmalara yol açan etkenleri, onların dokusuna sindirerek anlatmıştır.
C) Ferid Edgü, Çığlık adlı hikayesinde iç ses yöntemini kullanarak okurun kafasında birbirini çağrıştıran kimi sorular uyandırmaya çalışmıştır.
D) Hikayelerinde, yaşadığı dönemin tanıklığını yapmak isteyen Füruzan, 1972'de Parasız Yatılı adlı hikayesiyle Sait Faik Hikaye Ödülü'nü almıştır.
E) Nezihe Meriç, Bir Deli Ağaç'ta topladığı hikayelerini aşk ve ölüm teması etrafında geliştirmeyi, arka planda da hayatın güzelliklerini anlatmayı amaçlamıştır. (2011 LYS)
CEVAP E Bir Deli Ağaç adlı eser Nezihe Meriç'e ait değildir. Pınar Kür'ün romanıdır.
? ÇIKMIŞ SORU Türk öykücülüğünün özelliklerini kavramak istiyorsak öncelikle bu üç yazarımızı çok iyi tanımamız gerekir. Abdullah Efendi'nin Rüyaları' yla ---, Ekmek Kavgası' yla ---, Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu'yla --- Cumhuriyet Dönemi öykücülüğünde önemli yeri olan sanatçılar arasında sayılır. Bu parçada boş bırakılan yerlere getirilmesi gereken yazar adlan aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) Ahmet Hamdi Tanpınar - Orhan Kemal - Haldun Taner
B) Haldun Taner - Ahmet Hamdi Tanpınar - Orhan Kemal
C) Orhan Kemal - Ahmet Hamdi Tanpınar - Haldun Taner
D) Ahmet Hamdi Tanpınar - Haldun Taner - Orhan Kemal
E) Haldun Taner - Orhan Kemal - Ahmet Hamdi Tanpınar (2006-ÖSS)
CEVAP A "Abdullah Efendi'nin Rüyaları" adlı öykü Ahmet Hamdi Tanpınar'a, "Ekmek Kavgası" adlı öykü Orhan Kemal 'e ,"Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu" adlı öykü ise Haldun Taner'e aittir.
è1960'lı yıllarda yazar sayısında ciddi bir artış olmuştur ve işlenen konular çeşitlenmiştir.
è İşçi ve köylü sorunları, kenar mahallelerindeki insanların sorunları ve cinsellik gibi konular bu dönemin başlıca konuları arasındadır.
è 27 Mayıs ve 12 Mart'ı hazırlatan olaylar işlenmiştir.
èVaroluşçuluk akımı yazarları ciddi şekilde etkilemiştir.
è1970'li yıllarda siyasal, toplumsal, günlük konular,1960'tan sonra gelişen siyasi olaylar, anarşik olaylar anlatılmış , bunlar karşısında halkın durumu dile getirilmiştir.
èYaşam kavgası, kadının toplumdaki yeri işlenmiş, çocuklar için yazılan öyküler önem kazanmıştır.
è1980 ve 1990'lı yıllarda birey merkezli yazılan öyküler ile Güneydoğu Anadolu ve Doğu insanının sorunları verilirken, bunların politikaya malzeme edilişi eleştirel bir bakışla incelenmiştir.
? ÇIKMIŞ SORU "Eylül Yarın da Gelmeyecek" başlıklı öykünün kadın kahramanı, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra ülkeyi terk etmek zorunda kalan babasından ayrılışını sarsıcı bir çocukluk travması olarak belleğinde taşımaktadır. Öyküde bu hikâye doğrudan sunulmamakta ancak karakterin sevgilisiyle olan diyaloglar ve birlikte yaptıkları gezintiler sırasında hatırladığı anı parçalarının birleştirilmesiyle kurulmaktadır. Ayrıca kadının hikâyesi, Eylül adını verdiği güvercinle kurduğu duygusal bağ ve güvercinin aniden yok olmasıyla sembolik bir anlam da kazanmaktadır. Bu parçada söz edilen öykü hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Toplumcu gerçekçi bir edebiyat anlayışının özelliklerini ortaya koymaktadır.
B) Toplumsal olguların, psikolojik izdüşümleriyle işlendiği modernist estetiğe örnektir.
C) Toplumsal dönüşümleri ve zamanın ruhunu yansıtan yapıtlardandır.
D) Bireyin iç dünyasının yansıtılması için çeşitli teknikler bir arada kullanılmıştır.
E) Bazı kavramlar hem evrensel hem de yerel karşılıklarıyla işlenmiştir. (2017 ÖABT EDEBİYAT)
CEVAP A Parça 1980 sonrası dönemde birey merkezli yazılan öykülerden biridir. Toplumcu gerçekçi bir edebiyat anlayışının özelliklerini ortaya koyduğu söylenemez.
