KLASİSİZM (KURALCILIK / AKILCILIK)

è "Sanat, sanat içindir." anlayışıyla hareket edilir.

èAklın kusursuzluğu ön plandadır. Sanat yapıtında, akıl, mantık ve sağduyu esastır.

èSanatçılar, eserlerinde kişiliklerini gizlemektedir.

èEserlerde kaba ve çirkin sözlere yer verilmemiştir. Dil ve üslup, kusursuz bir şekilde işlenmiştir. 

èKonular eski Latin ve Yunan kaynaklarından alınmıştır.

èSıradan konulardan uzak durulur.  Eserlerde sıradan insanlara yer verilmez.

èİnsanın değişmeyen iç dünyası ele alınır; sürekli değişen dış dünya ve doğa, aldatıcı bulunur.

èKlasisizm, özellikle tiyatro ve deneme türlerinde kendini göstermiştir. Tiyatroda üç birlik kuralına uyulur. (olay, zaman, yer)

èBu akımda geçicilik değil, süreklilik esastır. Ulusallık yoktur. Evrensellik vardır.

èRacine, Corneille (Tragedya) Moliere (Komedya), Montaigne, Pascal, La Bruyere (Deneme), Boileau (Şiir ve Eleştiri), La Fontaine (Fabl), Bossuet (Hitabet), Deskartes (Felsefe), Fenelon, Madame de la Fayette (Roman), Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey, Yusuf Kamil Paşa gibi isimler bu akımın en önemli temsilcileridir.

? ÇIKMIŞ SORU (I) Klasik akıma bağlı sanatçılar arasında özellikle (II) didaktik şiir türünde ürün vermiş bir ad da (III) Moliere'dir. En önemli yapıtı (IV) Fabllar'dır. Bu türdeki ürünleri ondan önce (V) Ezop denemiştir. Yukarıdaki numaralanmış sözlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?                    (2007 ÖSS)

A) I.                                        B) II.                                      C) III.                                     D) IV.                           E) V.

CEVAP C "Klasik akım" ifadesiyle kast edilen klasisizmdir. Bu akıma bağlı olan Moliere fabllarıyla değil komedileriyle tanınır. Yine bu akıma bağlı olan ve fabllarıyla tanınan yazar La Fontaine'dir.

? ÇIKMIŞ SORU Ahlâkî bir gaye güden, akıl ve sağduyunun hâkim olduğu, konu olarak seçkin insanları ve ruh hallerini içine alan akım aşağıdakilerden hangisidir?                         (1967 ÜSS)

A) Realist             B) Parnasyen    C) Klasik                 D) Natüralist            E) Romantik

CEVAP C Parçada özellikleri verilen akım klasisizmdir.

ROMANTİZM (DUYGUCULUK / COŞUMCULUK)

è "Sanat toplum içindir." görüşü benimsenmiştir.

è Klasik edebiyatın kural ve şekillerine karşı bireylerin şahsiyetini ve özgürlüğü öne çıkarır.

èRomantizmle birlikte akıl ve sağduyu, yerini duygu ve hayallere bırakmıştır.

èUlusallık, yerli renk aranan bir nitelik haline gelmiş; evrensellik ikinci plana itilmiştir.

èYunan ve Latin edebiyatları yerine, tarih ve günlük yaşantı ön plana çıkarılmıştır.

èSanatçılar eserlerinde kişiliklerini, duygularını ve görüşlerini gizlemez.

è Eserlerde karamsarlık görülür. Sanatçılar kurtuluşu doğaya dönmekte ararlar.

èYaşamı olduğu gibi değil de olmasını istedikleri gibi göstermeye çalışmışlardır.

èKonular işlenirken iyi-kötü, doğru-yanlış gibi karşıtlıklardan ve çatışmalardan yararlanılır.

èSeçilen kahramanlar, herkes tarafından bilinen tanınan kişilerdir. Ancak kişiler tek yönlüdür. Yani ya hep iyi ya hep kötüdür. İyi ve kötü gibi kavramlarda abartı görülür. Acayip, gülünç, kaba, çirkin ve kural dışı insanlara da yer verilir.

èSözcük seçimine pek önem vermemişlerdir.

èBenzetmelere, mecazlara, süslü tasvirlere yer verilmiştir.      

èTiyatroda üç birlik kuralı terk edilir; dram gelişir. Lirik şiir, roman önemli hale gelmiştir.

è Goethe, Victor Hugo (şiir, roman ve dram), Schiller (şiir ve dram), Lord Byron(dram, gezi), Alfred de Musset, Puşkin, Jean Jacques Rousseau (roman, düşünce), Voltaire (roman, düşünce), Lamartine, Alexandre Dumas (roman), Edgar Allan Poe(şiir), Montesquieu (roman düşünce),Chateaubriand (şiir, roman) Namık Kemal (roman ve tiyatro), Abdulhak Hamit Tarhan (tiyatro), Ahmet Mithat Efendi (roman), Recaizade Mahmut Ekrem(şiir)  gibi isimler bu akımın en önemli temsilcileridir.

? ÇIKMIŞ SORU Bir 18. yüzyıl düşünürü olan J.J. Rousseau ister özel ister kamusal hayatımızda olsun, yaşadığımız şeylerin, aklın değil duyguların ve doğal içgüdülerin gereklerini karşılayıp karşılamadığını sormamız gerektiğini söyler. Bireyselliği ve doğayı gündeme getirir. Ona göre, gerçekliği parçalayan ve anlaşılmaz hâle getiren aklın bütün tahlilleri yapaydır. Buna göre J. J. Rousseau'nun hangi hareketin öncülüğünü yaptığı ileri sürülebilir?   (2011 LYS)

A) Klasisizm           B) Realizm           C) Romantizm                    D) Natüralizm           E) Empresyonizm CEVAP C Jean Jacques Rousseau, romantizmin öncüsü sayılır.

? ÇIKMIŞ SORU "İyi ile kötünün, akla karanın çatışması az çok her romanda vardır. Fakat XIX. yüzyıl batı romancılığının yarattığı gelenek, bu çatışmada yazarın apaçık taraf tutmamasını, insanları kahraman değil, kahramanları insan etmesini, kimi insanı ak, kimi insanı kara değil her insanı alaca göstermesini ister. Oysa yazar, ayırıyor insanları: Ak bir yana, kara bir yana; cılız bir yana, gürbüz bir yana..." Paragrafta sözü edilen "ak-kara" çatışmasının, en belirgin olduğu edebiyat akımı hangisidir?

A) Klasisizm     B) Realizm    C) Romantizm       D) Natüralizm     E) Parnasizm         (1983 ÖYS)

CEVAP C Romantizm akımında konular işlenirken ak-kara, iyi-kötü, doğru-yanlış gibi karşıtlıklardan ve çatışmalardan yararlanılır.