Tahmis - Taştir - Altılılar - Müseddes * - TYT AYT 2023 (YKS 2023) Uzaktan Eğitim

Sınavlara CANLIDERSHANE.NET Uzaktan Eğitim ile hazırlanın kazanın

Tahmis (Beşleme)


  • Bir gazelin her iki dizesinin başına aynı ölçüde üç dize ekleyerek oluşturulan nazım biçimidir.

  • Tahmis, genellikle başka bir şairin gazeline yapılırsa da, kendi gazellerinden tahmis oluşturan şairler de vardır.

  • Asıl beyit ile eklenen dizeler anlam bakımından kaynaşmış olmalıdır.

  • Başa eklenen üçer mısra gazelin matlası ile aynı kafiyede olur. Diğer beyitlere eklenen üçer mısra ise o beyitlerin ilk mısraları ile kafiyelidir.

  • Uyak düzeni şöyledir: aaaaa / bbbba / cccca / dddda / eeeea

Örnek:


Câme-i sıhhat Hüdâ'dan halka bir hil'at gibi

Bir libâs-ı fâhir olmaz cisme ol kisvet gibi

Var iken baht u sa'âdet kuvvet ü kudret gibi

Halk içinde mu'teber bir nesne yok devlet gibi

Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi

Bakî'nin Muhibbî'nin bir gazeline yaptığı tahmisin ilk bendi. Şiirde koyu renk yazılmış beyitler Muhibbî'nin gazeline aittir.


Taştir


  • Tahmisin değişik bir biçimidir.

  • Taştirde eklenen üç dize, beyitlerin iki dizesi arasına eklenir.

  • Uyak düzeni: aaaaa / bbbba / cccca / dddda ... şeklindedir.

  • Edebiyatımızda XVIII. yüzyıldan sonra örnekleri görülen taştir çok az kullanılan bir şekildir.

Örnek:


Derdin nedir gönül sana bir halet olmasın

Bimar eden bugüne seni rahet olmasun

Bizden tesettür etme abes külfet olmasun

Bicâ tabibe varmağa hiç hacet olmasun

Sed elhazer ki sevdiğim ol âfet olmasun (Nedim'in kendinden önceki Nedim-i Kadîm'in bir gazelini taştir edişi.)


Altılılar


Müseddes


  • Altışar mısralık bentlerden meydana gelir.

  • Uyak düzeni: aaaaaA / bbbbbA / cccccA …

  • Son iki mısra aynen tekrar edilirse mütekerrir müseddes; tekrarlanmaz sadece kafiye yönünden benzerse müzdeviç müseddes denir.

  • Her konuda yazılabilir.

Örnek:


Nice bir mâcerâmız dostâna dâstân olsun a Muhabbet ehline yârun cefâsı imtihânıdur b
Nice bir nâr-ı aşkum dûd-ı ahumdan ayân olsun a Ölümlü âşıka cevr okları devlet nişânıdur b
Mekânum ayn-ı âlemden nihân-ender-nihân olsun a Bana Yahyâ gibi ölmek hayât-ı câvidânîdür b
Kilâb-ı kuyuna cism-i za’lfüm armağân olsun a Bekâ bilme fenâ âyînesini cümle fânidür b
Ne kûyun âh ile tolsun ne kapunda figân olsun a Begüm hayr işi te’hîr etme billahi zamânıdur b
Beni öldür vücûdumdan ne nâm u ne nişân olsun A Beni öldür vücûdumdan ne nâm u ne nişân olsun A