PSİKOLOJİNİN İŞ ALANLARI
• Eğitim kurumları
• Sağlık kurumları
• Adli kurumlar
• Askerî kurumlar
• Araştırma merkezleri
• Üniversiteler

PSİKOLOJİNİN DİĞER BİLİM DALLARIYLA İLİŞKİSİ

Biyoloji: Organizmanın yapısını inceler. Psikoloji, organizmanın biyolojik yapısının davranışlara etkisini belirlemek için biyolojinin verilerinden yararlanır.
Fizyoloji: Canlı organizmalarda gerçekleşen kimyasal ve fiziksel süreçleri inceleyen biyoloji alt dalıdır. Fizyoloji; iç salgı bezleri, hormonlar, duyu organlarının çalışma biçimi konularını içerir. Hormonların ve iç salgı bezlerinin davranışları nasıl etkilediğini anlamak için psikoloji, fizyolojinin verilerinden yararlanır.
Zooloji: Biyolojinin hayvanları inceleyen dalıdır. Psikoloji, insan davranışlarını anlamak için hayvan davranışlarını inceler ve hayvanlar üzerinde deneyler yapar. Bundan dolayı psikoloji zooloji ile ilişkilidir.
Genetik: Canlılardaki çeşitliliği ve kalıtımı inceleyen bilimdir. İnsan davranışları ile genler arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu nedenle psikoloji genetikle iş birliği yapar.
Sosyoloji: Toplumu inceleyen bilimdir. Psikoloji ise bireyi inceler. Birey toplumun bir parçasıdır. Toplum bireyi, birey toplumu etkiler. Bu etkileşimin sonuçlarını değerlendirmek için sosyoloji ve psikoloji bilgi paylaşımı içindedir.
Antropoloji: İlk insandan bugünün insanına kadar süregelen davranışsal, düşünsel ve bedensel değişimi inceleyen bilim dalıdır. Psikoloji, insan davranışlarını anlayabilmek için insanın kökenini inceleyen antropolojinin verilerinden faydalanmaktadır.
Felsefe: İnsanı, evreni, değerleri tanımaya, anlamaya ve açıklamaya yönelik zihinsel etkinlikleri içeren bir bilgi alanıdır. Eleştirel düşünmeye dayanır. Bütün bilim dalları felsefeden doğmuştur.

SORULAR
1.Aşağıdakilerden hangisi psikolojinin felsefeden ayrılıp bağımsız bir bilim olmasını sağlamıştır?
A)İnsan ruhuyla ilgili araştırmalar yapılması
B)Çeşitli psikoloji ekollerinin ortaya çıkması
C)Wilhem Wunt’un ilk psikoloji laboratuvarını kurması
D)İnsan davranışlarıyla ilgili araştırmalar yapılması
E) Descartes’in hayvanların birer makine olduğunu ifade etmesi
Çözüm: Psikoloji Wilhelm Wunt’un 1876 yılında ilk psikoloji laboratuvarını kurmasıyla bağımsız bilim dalı olmuştur.

2.Psikolojinin bağımsız bir bilim hâline gelmeden önce içinde yer aldığı alan aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ekonomi
B) Antropoloji
C) Biyoloji
D) Sosyoloji
E) Felsefe
Çözüm: Psikoloji ilk çağda felsefenin bir kolu olarak ele alınmıştır. Cevap: E

3.Psikoloji, organizmanın davranışlarını ve bu davranışların altındaki nedenleri, deneysel yöntemlerle inceleyen bilimdir.
Buna göre aşağıdaki konulardan hangisi psikolojinin inceleme alanına girmez?
A)Metafiziğin bilimle ilişkisi
B)İç salgı bezlerinin güdülenmeye etkisi
C)Etkili öğrenmenin yolları
D)Davranışların temel nedenleri
E)Bireyin çevreye uyumunda yaşadığı sıkıntılar
Çözüm: Metafizik konusu psikolojinin incelediği konular arsında yer almaz. Cevap: A

4.Aşağıdakilerden hangisi psikoloji bilimine katkı sağlayan isimlerden biri değildir?
A)Aristo
B)İbn-i Sina
C)J.locke
D)E.Henrich Weber
E)Aydın Sayılı
Çözüm: Aydın Sayılı psikoloji bilimine katkıda bulunan düşünürler arasında yer almaz. Cevap: E

5.19.yy.da çeşitli bilim dallarındaki gelişmeler sayesinde Psikolojide insan davranışlarının bilimsel olarak incelenmesine ortam sağlamıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu bilimsel alanlardan biri değildir?
A)Tıp
B)Biyoloji
C)Coğrafya
D)Sosyoloji
E)Kimya
Çözüm: Coğrafya bu bilimsel alanlardan biri değildir. Cevap: C
6. Beden ile ruh arasındaki ilişkinin sorgulandığı İlk Çağ’da psikoloji, felsefenin ruhu inceleyen bir alanı olmaktan öteye geçememiştir. Orta Çağ’da Platon ve Aristo’nun görüşleri dinle uzlaştırılmaya çalışılarak yeniden yorumlanmıştır. Psikolojinin bir disiplin hâline gelmesi ancak 19. yüzyılda gerçekleşir. Bu yüzyılda tıp, biyoloji, kimya, sosyoloji bilimlerindeki gelişmeler insan davranışlarının bilimsel olarak incelenmesine ortam hazırlamıştır.
Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır?
A)İlk Çağ’da ortaya çıkan akımlar
B)Psikolojinin bilim dalı olma süreci
C)Psikoloji biliminin önemi
D)Platon ve Aristo’nun fikirlerinden etkilenen düşünürler
E)Orta Çağ’daki bilimsel gelişmeler
Çözüm: Paragrafta Bir bilim dalı olarak psikolojinin gelişimsel sürecinden bahsedilmiştir. Cevap: B
7.Aşağıdakilerden hangisi psikolojinin konuları içerisinde yer almaz?
A)Davranışların temel nedenleri
B)Açlığın motivasyona etkisi
C)Bireyin çevreye uyumunda yaşadığı sorunlar
D)Metafiziğin bilimle ilişkisi
E)Ailenin karakter oluşumuna etkisi
Çözüm: Psikoloji metafiziğin bilimle olan ilişkisini incelemez cevap: D

8. Aşağıdakilerden hangisi psikolojinin amaçları arasında yer almaz?
A)İnsan davranışlarını tanımlama
B)İnsan davranışlarını önceden kestirebilme
C)İnsan davranışlarını kontrol etmek
D)İdeal insan modeli oluşturmak
E)İnsanın düşünce ve davranışlarını etkilemek
Çözüm: İdeal insan modelini oluşturma, psikolojinin amaçlarından değildir. Cevap: D

9.Davranışa belli bir açıklama getirilmişse ve davranışın nedeni biliniyorsa o davranışın hangi durumlarda tekrarlanacağı da biliniyor demektir. Örneğin, saldırganlık davranışının nedenleri anlaşılmış ve açıklanabilmişse bu davranışın hangi koşullarda ve ne zaman ortaya çıkacağı bilinebilir. Bu ise bize, davranış olumluysa tekrarını sağlama olumsuzsa davranışın önlenmesi olanağı verir.
Yukarıdaki paragrafta psikolojinin amaçlarından hangisi vurgulanmaktadır?
A)Davranışları karşılaştırma
B)Davranış çeşitlerini inceleme
C)Davranışları önceden tahmin etme
D)Davranışları saptama ve kontrol altına alma
E)Davranışları tanımlama
Çözüm: Psikolojinin amaçlarından biriside insan davranışlarını saptamak ve kontrol altına almaktır. Cevap: D
10.Bir resim onu meydana getiren çizgilerin ve renklerin toplamından ayrı bir şeydir. Çizgilerin ve renklerin tek tek hiçbir anlamı yoktur. Bunlar ancak bir bütünlük meydana getirecek şekilde düzenlendiklerinde bir anlam kazanır.
Yukarıda tanımı verilen yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Davranışşal yaklaşım
B) Yapısalcı yaklaşım
C) Gestalt(bütünlük) yaklaşım
D) Biyolojik yaklaşım
E) Psikodinamik yaklaşım
Çözüm: Gestalt yaklaşımı davranışı oluşturan öğelerin bütünlük içinde ele alınmasını savunur. Cevap:C
11.Değişik yaşlardaki çocuklar düşünce ve problem çözümlerinde niteliksel farklılıklar gösterirler. Her gelişim devresinde bir öncekinin sentezi yapılarak problem çözümüne daha etkili akılcı bir yaklaşım geliştirilir.
Çocuklardaki zihinsel gelişimi araştıran bu psikolojik yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
A)Yapısalcı yaklaşım
B)Hümanist yaklaşım
C)Biyolojik yaklaşım
D)Bilişsel yaklaşım
E)Davranışsal yaklaşım
Çözüm: Bilişsel yaklaşım: algı, bellek, bilgi işlem gibi zihinsel süreçleri ele alır Cevap: D

12.Davranışlar üzerinde psikolojik durum ve çevrenin de etkisi vardır. Fakat davranışın oluşmasında uyarıcıları ileten, sinir sistemini etkileyen iç salgı bezlerinin etkinliklerini değerlendiren beynin organik yapısı da önemlidir.
Bu görüşleri savunan psikoloji yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?
A)Psikodinamik yaklaşım
B)Davranışsal yaklaşım
C)Bütüncül(gestalt) yaklaşım
D)İşlevsel yaklaşım
E)Biyolojik yaklaşım
Çözüm: biyolojik yaklaşım beynin yapısı ve işleyişi ile davranış arasında ilişki olduğunu savunur. Cevap: E

13.Duyu organlarının yaşa göre nasıl geliştiği hangi yaşta ne gibi değişimlerin görüldüğü, bireyin gelişiminde çevrenin rolü gibi konuları ele alıp inceler.
Yukarıdaki paragrafta psikolojinin hangi alt dalından bahsedilmiştir?
A)Gelişim psikolojisi
B)Klinik psikoloji
C)Öğrenme psikolojisi
D)Eğitim psikolojisi
E)Sosyal psikoloji
Çözüm: Gelişim psikolojisi yaşa bağlı davranışları incelemektedir. Cevap: A

14.Aşağıdakilerden hangisi endüstri psikolojisinin ele aldığı konulardan biridir?
A) Öğrenme ortamındaki olumsuzlukların saptanması
B) Davranış bozukluklarının teşhisi ve tedavisi
C)Yeni psikolojik testler geliştirme
D)Çalışma ortamlarında makinelerle olan ilişkileri düzenleyerek hata oranını azaltma
E) Duygusal sorunları olan bireye yardımcı olma
Çözüm: Endüstri psikolojisi; iş verimi, üretimi arttırma yöntemleri konularını ele alır. Cevap: D

15.İnsan toplumsal bir varlıktır bunun doğal sonucu olarak bireyin davranışları üzerinde iletişimde bulunduğu insanların, içinde yaşadığı toplum ve bu toplumdaki gelenek ve göreneklerin etkisi olur.
Yukarıdaki konularla psikolojinin hangi dalı ilgilenir?
A)Deneysel psikoloji
B)Bilişsel psikoloji
C)Gelişim psikoloji
D)Sosyal psikoloji
E)Klinik psikoloji
Çözüm: Sosyal psikoloji, insanın toplum içindeki davranışlarını konu alır. Cevap: D

16.Kapalı alan korkusu olan bir kişi hakkında aşağıda verilen konularda bilgi toplayarak hastalığına ilişkin ipuçları elde edilmeye çalışılmıştır.
-Geçirdiği hastalıklar ve ameliyatlar
-Sosyal ilişkileri, okul dışı sosyal etkinlikler
-Aile tarihçesi, ailenin sosyo-ekonomik durumu
Yukarıdaki paragrafta psikoloji araştırmalarında kullanılan hangi yöntem uygulanmıştır?
A)Gözlem
B)Anket
C)Vaka incelemesi
D)Sistematik gözlem
E)Görüşme
Çözüm: Bireyle ilgili olayların ayrıntılı bilgiler içeren şekilde araştırılmasına vaka incelemesi denir. Cevap: C
17.Bir grup psikolog, 3 yaşındaki çocukların davranış özelliklerini belirlemek için çocuğu her gün sabah kalkma saatinden akşam yatıncaya kadar gözlemlemiş ve o yaş grubundaki bireylerin davranışlarını ayrıntılı bir biçimde ortaya koymuştur.
Yukarıdaki paragrafta hangi yöntem türü kullanılmıştır?
A)Anket
B)Görüşme
C)Gözlem
D)Sistematik gözlem
E)Vaka incelemesi
Çözüm: Sistematik gözlem, araştırma koşullarının denetim altına alınarak davranışların ayrıntılı şekilde incelendiği gözlemdir. Cevap: D
18.Bu yöntemin bazı sakıncaları vardır. Çok zaman alır ve hemen bilgi vermez. Farklı beklentileri, eğilimleri ve anlayış biçimleri olan bilim insanları olaya farklı yorum getirebilir.
Yukarıdaki paragrafta hangi yöntemden bahsedilmektedir?
A)Gözlem
B)Sistematik gözlem
C)Anket
D)Doğal gözlem
E)Vaka incelemesi
Çözüm: Doğal gözlem çok zaman alabilir ve öznellik baskındır. Cevap: D

19.Korelasyonda ele alınan değerlerden biri artarken diğeri azalıyorsa buna, negatif korelasyon denir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi negatif korelasyona bir örnektir?
A)Ders çalışma-başarılı olma
B)Kilolu olma-hızlı konuşma
C)Sigara içme –sağlıklı olma
D)Zekâ düzeyi-ders başarısı
E)Spor yapma-sağlıklı yaşama
Çözüm: Sigara içmek sağlığa zarar veriri dolayısıyla sigara içme davranışı artarken sağlıklı olma durumu azalır. Cevap: C

20.Aşağıdakilerden hangisi en düşük korelasyon miktarını gösterir?
A)0,15
B)-0,50
C)-0,90
D)0,65
E)0,80
Çözüm: Korelâsyon miktarına bakılırken – ve artı değere bakılmaksızın değerlendirme yapılır. En düşük korelasyon 0,15dir. Cevap: A
21.Matematik dersinden yüksek not alan öğrencinin muhasebe işlemlerinde başarılı olacağı, Sağlıklı beslenmenin yaşam kalitesini arttıracağı korelasyonel yöntemle önceden tahmin edilebilir.
Parçada korelasyonel yöntemin hangi özelliği vurgulanmaktadır?
A)Yaşam hakkında bilgi vermesi
B)Ön deyide bulunmaya yardımcı olması
C)İki değer arasındaki ilişkiyi ifade etmesi
D)Olumlu geçişe sebep olması
E)Belirli bir amaca hizmet etmesi
Çözüm: Korelâsyon yöntemi mevcut durumlardan hareketle ön deyide bulunmaya yardımcı olur. Cevap: B
22. Klasik müzik dinlemenin başarı üzerine etkisinin araştırmak üzere bir grup araştırmacı üniversite öğrencileriyle ilgili yapılan bir çalışmada, öğrenciler iki farklı gruba ayırmıştır. İlk gruba sınava girmeden önce 30 dakika Mozart’ın senfonilerini dinletilmiş İkinci grup ise herhangi bir uygulama yapılmadan sınava alınmıştır. İlk gruptaki öğrencilerin problem çözümüne dayanan testlerde az bir farkla daha yüksek puanlar aldıkları gözlemlenmiştir.
Bu deneyde, denekler üzerinde etkisi incelenen etken aşağıdakilerden hangisidir?
A)Başarı düzeyi
B)Müzik dinleme
C)Problem çözme başarısı
D)Müziğin zihinsel faaliyetlere etkisi
E)Yüksek puan alma becerisi
Çözüm: Deneyde müziğin başarı üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Cevap: D

23.Yapılan bir araştırmada birbirine denk iki grup alınıyor. Bu gruplardan birincisine her gün belli miktarda meyve yediriliyor. İkinci gruba ise yedirilmiyor. Birkaç hafta sonra her iki gruptaki bireylerin de mikroplara karşı direnci ölçülüyor.
Bu deneyde bağımsız değişken ve kontrol grubu aşağıdakilerden hangisidir?
A)        Meyve yeme-ikinci grup
B)        Meyve yeme-birinci grup
C)        Dirençlilik-ikinci grup
D)        Dirençlilik-birinci grup
E)        Birinci grup-meyve yeme
Çözüm: Yapılan deneyde etkisi araştırılan grup bağımsız değişken, şartlarında değişiklik yapılmayan grup kontrol grubudur. Cevap: A
24.Uykunun öğrenme düzeyi üzerinde etkisinin incelendiği bir araştırmada birbirine denk iki grup alınmıştır. Birinci grup öğrenme etkinliğinden sonra uyutulmuştur. İkinci grup ise, öğrenmeden sonra uyutulmamış serbest bırakılmıştır. Günün sonunda uyutulan grubun diğer gruba göre öğrendikleri bilgileri daha iyi hatırladıkları ölçülmüştür.
Bu araştırmada bağımlı değişken aşağıdakilerden hangisidir?
A)Hatırlama düzeyi
B)Öğrenme ortamı
C)Öğrenenlerin zekâ düzeyi
D)Uyutulma süresi
E)Öğrenme düzeyi
Çözüm: Deneyin bağımlı değişkeni öğrenme düzeyidir. Cevap: E
25. Bilimsel bir araştırma yapabilmenin ilk koşulu bilimsel bir tutuma ve etik ilkelere sahip olmaktır. Bu etik ilkeler, evrensel olarak kabul gören ahlak ilkeleridir.
Aşağıdakilerden hangisi hayvanlar üzerinde araştırmalar yaparken uyulması gereken kurallardan biri değildir?
A) Canlının acı hissedebileceği bir deneyin yapılmasına izin vermemek
B) Hayvanlara en iyi fizyolojik ve çevresel şartları temin etmek
C) Çalışmaların sorumlu veteriner hekim gözetiminde yapılmasını sağlamak
D)Mümkün olan en fazla sayıda hayvan kullanılmasını sağlamak
E) Deney hayvanlarına kötü muamele edilmesini engellemek
Çözüm: Uyulması gereken kurallar arasında deney için en uygun hayvan türünün ve yöntemin seçilmesini, bilimsel olarak anlamlı sonuç verebilecek en az sayıda hayvan kullanılmasını sağlamaktır. Cevap: D

26.Aşağıdakilerden hangisi insanlar üzerinde yapılan araştırmalarda uyulması gereken etik ilkelerden biri değildir?
A) Araştırmalarda elde edilen istatistiksel veriler değiştirilmemelidir.
B) Araştırmada ses ya da görüntü kaydı yapılacaksa önce araştırmaya katılan kişilerden izin alınmalıdır.
C) Araştırmalar katılımcıların en az riske girecekleri biçimde düzenlenmelidir.
D)Gönüllü katılımcılar araştırma bırakıp gidemezler.
E) Deneye katılanların “özel hayatın gizliliği” hakkı korunmalıdır.
Çözüm: Gönüllü katılımcılar istedikleri zaman araştırmadan çekilebilmelidir. Cevap: D
27.İnsanlar üzerinde yapılan araştırmalarda iş sağlığı ve güvenliği önemlidir. İş sağlığı ve güvenliği iş yerindeki koşulların ve yapılan işin, çalışanların fiziksel ve ruhsal durumlarında yarattığı olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi veya ortadan kaldırılması konularını kapsar. Bugün iş sağlığı ve güvenliği konusu kanun ile yasal temele dayandırılmıştır.
Yukarıdaki paragrafta aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır?
A)Psikoloji deneysel bir bilimdir.
B)Psikoloji alanında yapılan araştırmalarda uyulması gereken etik ilkeler.
C)Psikolojide çalışmalar insan için yapılır.
D)Psikolojide amaç insana yararlı olacak bilgilere ulaşmaktır.
E)Psikoloji insan bilincini ele alan bir bilimdir.
Çözüm: Paragrafta Psikoloji alanında yapılan araştırmalarda uyulması gereken etik ilkelerden iş sağlığı ve güvenliğin öneminden bahsedilmektedir. Cevap: B

28.Günümüzde reklam ve tanıtım önemli etkiye sahip olduğu için, üretilen mal ve hizmetlerin tanıtımında, bireylerin güdülenmesinde, ilgi ve ihtiyaçların belirlenip piyasaya yeni malların sürülmesinde, vitrinlerin süslenmesinde psikolojiden yararlanılır.
Parçada psikolojinin hangi alanda kullanıldığı vurgulanmıştır?
A)Tıp
B)Adalet
C)Ekonomi
D)Genetik
E)Biyoloji
Çözüm: Ekonomi alanında psikolojiden faydalanılmıştır. Cevap: C

29.Kandaki bakır ve çinko oranının saldırgan davranışlarda etkili olduğu ve kandaki bileşim oranlarını normale döndürmekle davranışların olumlu hale gelebileceğini söyleyen bir psikolog, Psikolojinin ilişkili olduğu hangi bilim dalından faydalanmıştır?
A)Fizyoloji
B)Biyoloji
C)Genetik
D)Antropoloji
E)Felsefe
Çözüm: Psikoloji, organizmanın biyolojik yapısının davranışlara etkisini belirlemek için biyolojinin verilerinden yararlanır. Cevap: B
30.Sokakta yürüyen birçok kişi yaya geçidinden değil de yolun ortasından karşıdan karşıya geçiyorsa, diğer insanlarında bu davranışa uygun davranma olasılığı o kadar yüksek olmaktadır.
Bu parçada Psikoloji bilimi insan davranışlarını anlamaya çalışırken hangi bilim dalının verilerinden yararlanmıştır?
A)Biyoloji
B)Zooloji
C)Felsefe
D)Sosyoloji
E)Antropoloji
Çözüm: Toplum bireyi, birey toplumu etkiler. Bu etkileşimin sonuçlarını değerlendirmek için sosyoloji ve psikoloji bilgi paylaşımı içindedir. Cevap: D