4.Kaygı 

Üzüntü, korku, başarısızlık gibi heyecan unsurlarının uzun süreli yaşanmasına kaygı denir. 

- Bireye verilen desteğin çekilmesi. 

- Olumsuz bir sonucu beklemek. 

- Gelecekte ne olacağını bilmemek kaygıya neden olur. Hoş olmayan, insana üzüntü ve sıkıntı veren durum 

-Geleceğe yönelik endişeli beklenti -Bedensel gerginlik 

-Ruhsal tedirginlik ve panik 

5.Stres 

Organizmanın uyumunu bozan her türlü dış ve iç etkiye stres denir. 

Stres Durumunda: Daha fazla enerji için depolanmış şeker ve yağ kana karışır. Solunum artar. Oksijen taşımak için kandaki alyuvar sayısı artar. Kan basıncı yükselir. Kan, kolay pıhtılaşma özelliği kazanır. Sindirim durur veya yavaşlar. Göz bebekleri büyür. Duyu organları en etkin oranda çalışır. İç salgı bezleri çalışmaya başlar, böbreküstü bezleri adrenalin ve nöradrenalin salgılar. 

Stresi Ortaya Çıkaran Etkenler: 

Dış Etkenler:

 -Mikroplar, virüsler hastalığa yol açar. Hastalıklar, psikolojik ve biyolojik dengeyi bozar.

 -İklim ve doğa koşulları ve bunların değişimi organizmanın dengesini bozar. 

-Gürültülü, tozlu, karanlık, havasız yerler dengeyi bozar. 

-Hava sıcaklığının artması, nem oranının yükselmesi dengeyi bozar. 

-Deprem sel gibi doğal afetler, çevre kirliliği, teknolojik gelişme gibi etkenler 

-Savaş, kıtlık, salgın hastalık, ölüm gibi etkenler 

-Bazı meslekler (öğretmen, polis) ve çalışma koşulları 

-Kazalar, sakatlık, yaralanma gibi etkenler -İşsizlik, yoksulluk, sıla hasreti gibi etkenler 

İç Etkenler: H

ormon dengesinin bozulması, kaygı, öfke, sıkıntı da iç ortamdan kaynaklanan ruhsal etkenlerdir. Gençlik, ergenlik, çocukluk, buluğ çağı gibi dönemler iç etkenlerdendir. Huy ve karakterimiz, olay anındaki psikolojik yapımız olayları farklı algılamamızı sağlar. 

Stres Çeşitleri: 

1.İyi Stres: Belirli ölçüler içinde stres, organizmanın çalışması, davranışta bulunması, gelişmesi için gereklidir. Buna da "iyi stres" denir. Stres sırasında bütün organlar en fazla etkin derecede çalıştığında sorunların üstesinden gelmek kolaylaşır.

 2.Kötü Stres: Yaşamı zorlaştıran. Sağlığı bozan düzeydeki strese denir. 

3.Anlık Stres: Kısa süreli, kolayca başa çıkılan ve stresten sonra normale döndüğümüz strestir. Trafik, iş yaşamı, çeşitli aksaklıkların yarattığı stresler gibi. 

4.Sürekli Stres: Uzun süren, kolayca başa çıkılamayan, normale dönemediğimiz strestir. Ölüm, boşanma, evlilik, işten çıkarılma, aileden ayrılma, emeklilik, yoksulluk gibi. 

Strese Gösterilen Tepkiler: 

Bedenin gösterdiği ve zihnin gösterdiği tepkiler olarak ayrılır. Bedenin Gösterdiği Tepkiler: anlık tepkiler ve sürekli tepkiler olarak ikiye ayrılır. Anlık tepkiler; atılım, çekilme ve uzlaşmadır. Sürekli tepkiler; duyarsızlaşma ve alışmadır. Zihnin gösterdiği tepkiler: savunma mekanizmalarıdır.

 Savunma Mekanizmaları: 

Kaygı, engellenme, hayal kırıklığı, çatışma insanın akıl sağlığını olumsuz yönde etkiler. Ancak, insan akıl sağlığını koruyacak mekanizmaları farkında olmadan kullanarak akıl sağlığını korur. İnsanın kaygısını azaltmak için bilinçsizce kullandığı bu mekanizmalara savunma mekanizması denir. Savunma mekanizmaları aşırı derecede kullanıldığında bireyin gerçeklikle ilişkisini keserek, akıl sağlığının bozulmasına neden olabilir. 

Başlıca Savunma Mekanizmaları 

1.Hayal Kurma: 

Gerçeklere uymayan ya da günlük yaşamda doyum olanağı bulunmayan isteklere, beklentilere düş yoluyla doyum aramaktır. Bu mekanizma fazla kullanılırsa birey gerçeklikten kopar ve akıl sağlığı bozulur. Örneğin, amatör kümede oynayan başarısız bir futbolcu, kendisini dünyaca ünlü bir takımda top oynarken düşleyebilir. 

2.Bastırma: 

Kaygı uyandıracak istek ve anıların bilinçten uzaklaştırılarak unutulmuş gibi gösterilmesine bastırma denir. Örneğin, dişçiden korka kişinin dişçi randevusunu unutması. 

3.Mantığa Bürünme (Akla Uydurma – Bahane Bulma): 

Amacına ulaşamayan bireyin başarısızlığını yok edecek bahaneler bulmasıdır. Örneğin, yarışta istediği dereceyi alamayan bireyin yarışın önemli olmadığını söylemesi. 

4.Yansıtma: 

Kişinin, benliğini tehdit eden yetersizliklerini, suçluluk duygularını başkalarına yüklemesine yansıtma denir. İki şekilde yapılır.

 *Birey, kendi başarısızlıklarının suçunu başkalarına yüklemek. Örneğin,yarışı kazanamayan bireyin hakemleri suçlaması.

 *Birey, suçluluk duygusu uyandıracak nitelikteki dürtüleri, düşünceleri diğer insanlara mal etmek. Örnek: Kopya çeken öğrencinin herkes kopya çeker demesi. 

5. Ödünleme: 

Birey bir alandaki yetersizliğinin ortaya çıkardığı eksiklik duygusunu, başka bir alandaki üstün başarılarıyla telafi etmesidir. Örneğin, çelimsiz bir delikanlı bedensel yetersizliğini, akademik çalışmalarında üstün başarı sağlayarak ödünleyebilir.

 6.Yüceltme:

 Cinsellik ve saldırganlık gibi ilkel nitelikteki isteklerin, toplumca beğenilen etkinliklere dönüştürülmesidir. Örneğin, birey saldırganlık eğilimini boksör olarak doyurabilir. 

7.Özdeşim Kurma: 

İstediği başarıya ulaşamayan bireyin kendisini başka bir bireyle veya grupla özdeştirerek bu başarısızlığını kapatmaya çalışmasıdır. Örneğin, popüler olamama kaygısı taşıyan genç, bir futbol takımıyla özdeşleşerek bu kaygısından kurtulmaya çalışabilir. 

8.Yön Değiştirme:

 Kişinin, kendisinde kaygı yaratan durumla karşılaştığında, öfkesini kaygının kaynağı yerine gücünün yettiği bir kişiye ya da nesneye yöneltmesidir. Örneğin: Ofisteki müdürüne kızan bir memurun, eve geldiğinde öfkesini karısından çıkarmasıdır.

 9.Polyanna Davranışı (Tatlı Limon): 

Olumsuz durumlardan iyi sonuçlar çıkarmaya Polyanna davranışı denir.

 Örneğin: Sol kolu kırılan bir kişinin “İyi ki sağ kolum kırılmadı, yoksa yazı yazamazdım.” demesi Polyanna davranışı, mantığa bürünme mekanizmasının bir türü olarak değerlendirilebilir. 

10.Karşıt Tepki Geliştirme: 

Bireyin kaygısını azaltabilmek için gerçek duygusunun, tam tersi bir şekilde hareket etmesidir. Örneğin, kişi gerçekte kızgın olduğu birine gülerek davranabilir. 

11.Gerileme: 

Bir engelle karşılaşan bireyin çocuksu davranışlarına geri dönmesidir. Örneğin, isteği engellenen bir yetişkin, tıpkı çocukluğunda yaptığı gibi ayaklarını yere vurarak ağlamaya başlayabilir. 

12. Yadsıma (İnkâr): 

Bireyde aşırı kaygıyı uyandıracak olan dış gerçekliğin yok sayılmasına yadsıma denir. Örneğin, trafik kazasında çocuğu ölen annenin çocuğunun ölmediğine inanması. 

13.Şakaya Vurma: 

Kişide kaygı uyandıran duygu ve düşüncelerin ciddiye alınmamasıdır. Örneğin, yaptığı kek kabarmayan bir ev hanımının “Komşular ne de marifetliyim değil mi?” demesi şakaya vurmadır. 

14.Çilecilik: 

Kişi kendine zevk veren kişilerden, nesnelerden, olaylardan uzak kalabilmek için çaba harcar. Örneğin, rahibelerin manastıra kapanması. 

15.Özgecilik: 

İnsanın bencilliğini bastırarak, ilgi, sevgi ve saygısını başkalarına yöneltmesidir. Bu savunma mekanizmasında birey başkalarının sorunlarıyla ilgilenerek kendi kaygısından kurtulma yolları arar. 

RUH SAĞLIĞI AÇISINDAN NORMAL VE NORMAL DIŞI KAVRAMLARI 

Normal Davranış:

 Belirli doğal ve toplumsal ortamlarda, dıştan ve içten gelen belirli şiddet ve süredeki uyaranlara, insanın alışılagelen, düzgün, doğru, kurala uygun biçimde tepki göstermesidir. 

Anormal Davranış: 

Anormal davranış ise belirli doğal ve toplumsal ortamlarda dıştan ve içten gelen belirli şiddet ve süredeki uyaranlara, insanın alışagelenin dışında hatalı, kurala uymayan, uygunsuz tepki göstermesidir.